Uništena 561 palma

Ministarstvo poljoprivrede i ruralnog razvoja i Uprava za bezbjednost hrane, veterinu i fitosanitarne poslove u roku od 15 dana treba da donesu poseban akcioni plan za sprovođenje mjera za suzbijanje crvenog surlaša palmi sa planom revitalizacije i sanacije šteta nastalih njegovim djelovanjem.

Za realizaciju plana opredijeljeno je 275.000 eura koje je izdvojilo JP za upravljanje morskim dobrom.

To je Vlada odlučila juče nakon što je razmotrila izvještaj o broju uništenih palmi i mjerama koje su nadležne službe preduzimale.

Prema podacima iz izvještaja, koje je saopštila Uprava za bezbjednost hrane, veterinu i fitosanitarne poslove, od kada se pojavio crveni surlaš palmi (Rhynchophorus ferrugineus) napadnuto je i uništeno u primorskim opštinama ukupno 561 stablo.

Najviše ih je posječeno u Budvi 159, Ulcinju 116, zatim Herceg Novom 106, u Baru je taj štetnik “odnio” 76 stabala, u Tivtu 61, a u Kotoru 43.

Prvi put registrovan je u oktobru 2012. godine na teritoriji opštine Ulcinj.

– Nakon toga, i pored svih preduzetih fitosanitarnih mjera, taj insekt je nastavio širenje na teritoriji svih primorskih opština. U Budvi se pojavio 2014. godine, Tivtu, Kotoru i Baru 2015. godine i Herceg Novom 2016. godine. Odmah nakon potvrde prvog slučaja prisutnosti tog štetnog organizma, Ministarstvo poljoprivrede i ruralnog razvoja je donijelo nekoliko pravilnika, naredbi i akcionih planova za sprečavanje unošenja, širenja i suzbijanje crvenog surlaša – piše u izvještaju.

U te propise, istaknuto je, prenijete su sve poznate EU i međunarodno priznate mjere za suzbijanje širenja i za iskorjenjivanje crvenog surlaša palmi uključujući i obaveze i odgovornosti držaoca bilja.

Ministarstvo poljoprivrede i ruralnog razvoja i Uprava za bezbjednost hrane, veterinu i fitosanitarne poslove, blagovremeno i u kontinuitetu sprovodi sve propisane mjere iz svoje nadležnosti, a u skladu sa Zakonom o zdravstvenoj zaštiti bilja i smjernicama Evropske agencije za bezbjednost hrane, Međunarodne organizacije za zdravlje bilja i Evropske komisije, s ciljem suzbijanja širenja crvenog surlaša palmi. Od 2012. godine za hitne mjere ukupno je izdvojeno 89.774 eura.

Autori izvještaja ističu da brojka od 561 posječenog stabla vjerovatno nije konačna.

– Vlasnici – držaoci bilja su dužni da, ukoliko primijete bilo kakvu novu ili neuobičajenu pojavu ili sumnju o prisustvu štetnog organizma, preduzmu sve naložene fitosanitarne mjere. Stoga, navedeni podaci ne daju i ukupan broj napadnutih i uništenih palmi, budući da su se držaoci bilja, u nekim situacijama, ponašali odgovorno i sprovodili propisane mjere – piše u dokumentu.

Troškove sprovođenja svih navedenih mjera snose držaoci bilja. Pored fizičkih i pravnih lica koji na svojim posjedima imaju palme, držaoci bilja su i lokalne uprave, za palme na javnim površinama, kao i Javno preduzece za upravljanje morskim dobrom. Takođe, veoma važne mjere koje su primjenjivane su hemijski tretman zdravih palmi radi spriječavanja napada crvenog surlaša palmi i dendrohirurgija na napadnatum palmama gdje god je to bilo primjenljivo.

– I pored svih preduzetih mjera, često se javljaju ograničenja za sprovođenje mjera u punom obimu. To su: nedovoljan stepen odgovornosti držalaca bilja u smislu zdravstvene zaštite, zatim činjenica da veliki broj fizičkih lica, držalaca palmi nije stalno nastanjen u Crnoj Gori, što je onemogućavalo ili značajno otežavalo sprovođenje fitosanitarnih mjera na privatnim posjedima, visoki troškovi sprovođenja mjera koji uključuju uništavanje i neškodljivo uklanjanje, kao i transport na lokacije određene za zakopavanje.

Konfiguracija terena, raspored objekata na Crnogorskom primorju je često razlog za otežanost ili nemogućnost pristupa mehanizacije palmama uz rizik od nanošenja štete okolnim objektima. Potom, komunalna preduzeća, koja su držaoci bilja na javnim površinama, a ujedno su i ovlašćeni za pružanje usluga fitosanitarnih mjera fizičkim i pravnim licima, često nijesu pravovremeno mogli izaći u susret zahtjevu stranke, kako zbog obimnosti redovnih poslova, tako i zbog nedostajućih kapaciteta, ljudi i opreme – naveli su autori.

Kao najvažniji ograničavajuci faktor za adekvatno preduzimanje mjera ističu nedostatak finansijskih sredstava držalaca bilja, kako kod fizičkih lica tako i kod nadležnih komunalnih preduzeća.

D.Š. Pobjeda

Vlada naložila hitno donošenje akcionog plana za suzbijanje crvenog surlaša.

Uništena je 561 palma.  Globalna prijetnja Insekt crveni surlaš potice iz južne Azije i iz tog područja se proširio, sredinom osamdesetih godina, prema zapadu, velikom brzinom.

Stručnjaci naglašavaju da za sada ne postoji efikasna zaštita, niti hemijsko sredstvo (insekticid) kojim se taj insekt može iskorijeniti jednom kada se naseli na nekom području. Ne postoji ni jedna zemlja koja je uspjela da izvrši eradikaciju (iskorjenjivanje) ovog štetnog organizma.

O ozbiljnosti problema govori i činjenica da su u 2017. godine ministri poljoprivrede zemalja članica Ujedinjenih nacija (FAO) dogovorili zajednički plan suzbijanja crvenog palminog surlaša, nakon što se taj insekt proširio na više od 60 zemalja svijeta prepoznajući ga kao “globalnu prijetnju“ i njegov devastirajući uticaj na palme.

Rasprostranjen je u svim zemljama mediteranskog regiona: Egipat (1992), Španija (1996), Izrael i Jordan (1999), Italija (2004), Turska (2005), Kipar, Grčka i Francuska (2006), Maroko (2008), Gruzija, Albanija i Slovenija (2009), Hrvatska i Tunis (2011) i Crna Gora (2012).

Taj štetni organizam napada skoro sve vrste palmi, na kojima uzrokuje velike štete. Prvi put crveni surlaš registrovan je u oktobru 2012. godine na teritoriji opštine Ulcinj. U Budvi se pojavio 2014. godine, Tivtu, Kotoru i Baru 2015. godine i Herceg Novom 2016. godine. 60 zemalja svijeta pokušava da iskorijeni crvenog surlaša i sačuva palme koje on uništava.