ISTORIJA KAO OPREDJELJENJE- DOPRINOS NAUCI SAITA ŠABOTIĆA

 Piše: Božidar Proročić, književnik i publicista

Jedan od naznačajnih savremenih bošnjačkih i crnogorskih intelektualaca kojeg je dala njegova rodna Petnjica ali i Crna Gora je Sait Šabotić. U savremenim kulturološkim i istorijskim procesima proučavanja arhivske i savremene građe ime ovog vrsnog intelektualca je nazaobilazno u brojnim publikacijama, knjigama, udžbenicima, monografijama kao i u nastavnom procesu. Istraživačkim radom učešćem na brojnim naućnim i stručnim skupovima i simpozijuma skrenuo je pažnju veoma rano na sebe. U svojim brojnim radovima Šabotić, ima jako izraženu naučnu intuiciju, njegove knjige imaju čvrstu argumentaciju pored toga krasi ga izuzetno poznavanje istorijske naučne metodologije ali i erudicija kojom plijeni. Sait Šabotić je naučnik-istraživač koji je svojim dosadašnjom naučnom dimenzijom ali  i cjelokupnim naučnim, intelektualnim i akademskim djelom osvježio čitavu jednu savremenu epohu razvoja istoriografije u Crnoj Gori.  On je predani naučnik koji je svojim reprezentativnim radom u svakom pogledu unaprijedio i modernizovao crnogorsku i bošnjačku istoriografiju. Time se svrstao u red onih bošnjačkih istoričara i intelektuaca koji su uticali da se odnos, znanje, razumijevanje i tumačenje prošlosti u Crnoj Gori uzdigne na jedan veći i značajni nivo.

Koautor je i obimne i itekako značajne studije „Muslimansko-Bošnjačko stanovništvo Onogoškog-Nikšićkog kraja 1477-2003. godine-istorijsko-demografski procesi“ (Podgorica, 2005.) Ova značajna studija protkana dubokim istraživanjem daje poseban osvrt ka razumijevanju i tumačenju prošlosti, njenoj naučnoj i metodološkoj misli i naučnim refleksijama na tom prometejskom putu. Druga publikacija „Istorijski leksikona Crne Gore“, (knj. 1-5, Podgorica, 2006.), sagledava nekoliko ključnih tematskih i problemskih krugova koji su po prvi put sakupljeni i prezentovani u samom leksikonu. Teodor Ruzvelt je jednom zapisao: ,,Istorija se ponavlja ali svaki put sve više košta“ zahvaljujući neimarima poput Saita Šabotića bolje razumijemo istoriju i istorijske procese zapravo ovakvi istraživači doprinose da nam se istorija ne ponavlja svaki put! Šabotićev stvaralački opus svjedoči o istoričaru širokih tematskih i problemskih interesovanja, ali i naučniku sveobuhvatnih metodoloških i teorijskih pristupa.  On je naučnik koji je korak ispred svoga vremena. On je cijenjen, poštovan i uvažen u mnogobrojnim stručnim i naučnim krugovima širom Zapadnog Balkana ali i Evrope. Postoji nesumljivo čitav sklop naučne i akademske misli i djelatnosti koji je lako uočljiv i umnogome značajan. Njegovo ime znači uticaj i autoritet istoričara koji tiho i skromno korača kroz život ma koliko da su ovo crno-bijela i smutna vremena. On nikada nije podlegao uticajima drugih već u svemu ima jasno izražen stav.

Intelektualno dubok i jak dobro razumije šta znači  prisutnost i značaj medija u prezentaciji brojnih knjiga i publikacija. Nije postao ,,dvorski ili medijski istoričar“ vješto izbjegavajući sve zamke koje su ga pratile na njegovom putu. Pored toga njegov pedagoški pristup u prosvjeti zaslužuje posebno priznanje. Njegov poseban doprinos se ogleda u podršci Zavičajnom klubu-Bihor i brojnim iseljenicima sa područja Bihora, u sklopu revije ,,Bihor“ edukovao je i predstavio iseljeničkoj zajednici Bošnjaka brojne značajne teme iz istorije. Dajući  snažan institucionalni okvir,  i podršku revija ,,Bihor“ je postala jedan od najuglednjih časopisa i glasnika naših iseljenika u Luksemburgu. Zato je Sait Šabotić ne samo svojim institucionalnim već i društveno-korisnim radom pomjerao granice svojih pregnuća kao ni jedan istoričar ranije. Njegova ljubav prema, nauci, istoriji, knjigama i njegova demokratična ali harizmatična ličnost svrstava ga u sami red prvog među jednakima. Njegovo profesionalno i ljudsko djelo, jaki integritet treba da bude putokaz i smjernica mnogima kako treba u budućnosti ispisivati stranice crnogorske i bošnjačke istoriografije. U mnogobrojnim tekstovima i kolumnama skretao je pažnju na opasnost koja se zove nacional-šovinizam u kojoj se kriju sve opasnosti savremenog društva u Crnoj Gori. Pored toga Sait Šabotić daje veliki doprinos multikulturi među svim narodima u Crnoj Gori, čime njegov moral i etičnost dolazi do posebnog izražaja.

Njegov je značaj utoliko veći što nesumnjivo doprinosi izgradnji kriterijuma vrjednovanja kao preduslova stvaranja relevantne istorijske kritike u sklopu humanističkih i društvenih nauka i jako radeći na tome stalno doprinoseći predstavljanju arhivske građe, te potrebu za novim istoriografskim, etnološkim i drugim istraživanjima Crne Gore. Smatram da se danas Šabotićevi tekstovi, stručni i naučni radovi i knjige moraju čitati s obzirom na tačno vrijeme i okolnosti u kojima su napisani, jer za to postoji mnogo čvrstih razloga u našoj često sumornoj političkoj stvarnosti, makar i implicitno.  Ako pažljivo analiziramo izvorna pitanja istorije u smislu  promjena i svijeta u kome živimo i kome pripadamo napor Saita Šabotića je veći da sačuva sposobnost razumijevanja i tumačenja našeg pogleda na svijet i da tu kreativnost preda budućim generacijama mlađih istoriučara spremnih na nove izazove. Sait Šabotić je istoričar koji je svojom dinamičnom ličnošću, neiscrpnom energijom, strpljenjem i svojim vrlinama ljudske neposrednosti i plemenitosti stekao visoko poštovanje svih svojih kolega koji u njemu uvijek imaju podršku i primjer istinskog neimara jednog plemenitog ali i složenog  poziva koji se zove istorija. On je simbol dosljednosti i vjernosti etičkim principima u kojima se traži kompletan ČOVJEK-INSAN a on svim svojim bićem to i jeste.

Sait Šbotić – (Petnjica, 1966.) – istoričar, urednik časopisa „Glasnik Bihora“. Osnovnu školu završio je u Nikšiću. Srednjoškolsko obrazovanje stekao je u Nikšiću i Ivangradu (danas Berane), gdje je završio Pravno-administrativni smjer srednjeg usmjerenog obrazovanja. Nakon završene srednje škole upisao je studije Istorije-geografije na Filozofskom fakultetu u Nikšiću 1984. i iste godine upućen na odsluženje vojnog roka, koji je služio u Postojni (Slovenija). Po odsluženju vojnog roka 1985. godine započeo je sa slušanjem predavanja na odsjeku za Istoriju-geografiju. Studije je, kao jedan od najboljih studenata u svojoj klasi, završio 1991. godine. Od 1992. godine obavljao je poslove profesora Istorije-geografije u nikšićkim osnovnim i srednjim školama, baveći se paralelno istraživačkim i naučnim radom iz oblasti istorije. Godine 2010. odbranio je magistarsku tezu na Filozofskom fakultetu u Nikšiću, nakon čega je upisao doktorske studije na istoj katedri. Učestvovao je na brojnim naučnim skupovima u zemlji i inostranstvu. Sarađivao je sa skoro svim časopisima i listovima u Crnoj Gori koji objavljuju radove sa tematikom istorije, ali i sa časopisima iz regiona. Koautor je tri udžbenika istorije za osnovnu školu i gimnaziju, preko 30 prikaza na razne zbirke poezije i beletristike, petnaestak prikaza na istoriografska i publicistička ostvarenja i sl. Autor je više od 50 radova iz oblasti istorije i pedagoško-didaktičke problematike, većeg boja recenzija, predgovora i pogovora. Koautor je i obimne studije „Muslimansko-Bošnjačko stanovništvo Onogoškog-Nikšićkog kraja 1477-2003. godine – istorijsko-demografski procesi“ (Podgorica, 2005.), jedan od autora tekstova monografije o pozorišnom životu Nikšića „Magija traje – Nikšićka pozorišna povijest 1884-2006.“ (Nikšić, 2006.), jedan od autora „Istorijskog leksikona Crne Gore“, (knj. 1-5, Podgorica, 2006.), koautor turističke publikacije „Crnogorsko primorje“ (Zagreb, 2007.), autor monografije „Ulcinj“, koju je objavila Izdavačka kuća „Vijesti“ u okviru  edicije „Gradovi Crne Gore“ (Podgorica, 2009.), jedan od autora monografije „Berane“ (Berane, 2012.), koautor „Studije valorizacije bošnjačkog spomeničkog naslijeđa u Bijelom Polju“ (Bijelo Polje, 2013.). Obavlja poslove Pomoćnika direktora škole u JU OŠ „Mileva Lajović-Lalatović“ u Nikšiću i poslove Saradnika u nastavi na Filozofskom fakultetu u Nikšiću na Studijskom programu za Istoriju. Počasni je član „Zavičajnog kluba Bihor“, udruženja koje djeluje u Velikom vojvodstvu Luxembourg. Sekretar je redakcije za publikovanje „Osmanskih (turskih) izvora za istoriju Crne Gore“, projekta čija je realizacija u toku.