SOCIOLOGIJA PORODICE  – DINAMIČNA PROMJENA

Piše: Željko Rutović

Novi savremeni izazovi i problemi porodice, nove forme i obrasci življenja nužno zahtijevaju šire granice istraživanja i analize ovog postmodernog fenomena.

Porodični život, kultura i  vrijednosti, patrijarhalne matrice,  intergeneracijski odnosi, prolaze kroz veliku dinamičnu društvenu promjenu, što zbirno predstavlja upitnost relevantnosti porodičnog života u kontekstu reprodukcije društvenosti. Zašto je tako, razloga je mnogo. Neoliberalni koncept surovosti tržišta iz temelja je uzdrmao sve aspekte društva, pa zašto bi porodica bila van tog uticaja. Utisak je da je ona čak kao društvena institucija najizloženija tim združenim permanentnim uticajima mehanizama današnjeg globalnog, dominantno konzumerističko multimedijskog doba, koje je ubjedljivo porazilo nekadašnje društvene vrijednosti. Stare tradicionalne matrice su pale. Potrošene i ahivirane kao relikt daleke prevaziđene prošlosti, od koje se uporno pravi što veća distanca. Permanentna nepredvidljiva društvena  promjena i horizontalnog i vertikalnog karaktera samo multiplikuje izražajne oblike porodične krize. Očito je da današnja porodica nema adekvatan odgovor na karakter i dubinu današnje, uvijek nove, društvene promjene.

No, koji su to izazovi, pitanja i fenomeni današnje porodice, te kako se zbori(lo) osnovne ćelije društva. To očito promijenjeno i prošireno polje istraživanja sociologije porodice zahtijeva epistemološko – metodološki pluralizam u kombinovanju različitih pristupa i teorijskih pogleda prema odnosu porodice u kontekstu društvene promjene. Savremena porodica nužno danas traži analizu percepcije društvenog života, između ostalog, kroz rodne aspekte porodične zajednice, autoritet i moć u porodici, vrijednosti i dinamiku porodičnog života, transformaciju individualizma i intimnosti u savremenom društvu, probleme jednorodiiteljskih porodica, nasilja u porodici, životnih stilova, otuđenja i gubitka empatije, porodične tranzicije i mnoge druge aspekte konstitutivnih elemenata porodice, među kojima ne treba prenebreći duh vremena koji se najtačnije prikazuje u malom, svakodnevnom.

Konačno, kao takva sve više dezintegrisana, napuštajuci stari i u traganju za novim identitetom, današnja porodica je sve manje funkcionalno opredjeljujući faktor stabilnosti za šire društvene sisteme i odnose. Na njenoj slabosti, dezintegrisanosti i njenoj nepredvidivoj transformaciji, izrastaju mnoge socijalne slabosti i brojne konfliktnosti koje više nije moguće prevladavati snagom tradicionalnog porodičnog i jedinstva i autoriteta. Naprotiv, kriza porodice u njenim različitim pojavnim fenomenima i posledicama reflektuje se na neadaptibilne okoštale institucionalne mehanizme, očito nedovoljno spremne za odgovor na tip i karakter društvenih promjena dinamiziranih krajem prošlog, odnosno početkom ovog vijeka, sa dominantnim  procesima najšire sociološke transformacije. Uostalom, spektar najširih posledica rječito govori. To što akademska, stručna, medijska javnost i institucije sistema ne prate karakter izazovnih  promjena dinamike i strukture  društvenog organizma, ne samo ovog temata, ni najmanje ne znači da problem ne postoji. Naprotiv, kao takav veoma se brzo grana na sve strukturno organske pore društva. Pokazano i dokazano, ne treba dodatno dokazivati.

Konačno, promjena je jedina konstanta. Prije ili poslije vidljiva, ona svakako utiče na tip, karakter, vrijednosti i sadržaj mikro i makro društvenih procesa i odnosa u kojima je čovjek voljna ili nevoljna rezultanta te promjene.