Huter: Insistiraćemo na odgovornosti svakoga ko je umjesto svojoj služio interesima druge države

Osnovni sud u Nikšiću, sutkinja Iva Petrović, 12. februara, presudila je, u procesu po tužbi Nikšićanina Dragana Todorovića, koji je tužio državu Crnu Goru, odnosno Ministarstvo unutrašnjih poslova, da je crnogorska policija 5. septembra ujutro, 2021. godine, na Cetinju, upotrijebila prekomjernu silu razbijajući mirni građanski protest organizovan zbog nasilnog ustoličenja mitropolita Crkve Srbije Joanikija Mićovića u Cetinjskom manastiru.

VAŽNA PRESUDA

Ona je djelimično usvojila Todorovićev tužbeni zahtjev, a u obrazloženju je, pored ostalog, naglasila da tužena, odnosno država, „nije dokazala da je poslove obezbjeđenja javnog okupljanja vršila u skladu sa zakonom“.

– Ova presuda, i ostale koje će uslijediti, potvrđuje autonomiju i nezavisnost sudstva, u odnosu na vlastodršce i dominantnu vjersku zajednicu, što život u ovoj zemlji može da učini realnim, sigurnim i prosperitetnim. Ova presuda podsjeća kompletno društvo da svi imamo određenu i odgovarajuću ulogu u zaštiti ljudskih prava i da se odgovornost i profesionalnost očekuju i podrazumijevaju u svakom trenutku – istakao je Zeković komentarišući presudu nikšićkog suda.

Naglasio je da je Vlada Crne Gore tada kompromitovala crnogorsku policiju i, kako kaže, usmjerila je u pravcu brutalnosti prema građanima koji su namjeravali da se koriste pravom na slobodu izražavanja.

– Tadašnji ministar unutrašnjih poslova i direktor Uprave policije nijesu podnijeli ostavke zbog suspendovanja ljudskih prava učesnika belvederskih demonstracija. Tolerisali su i nagrađivanje policijskih službenika koji su, potvrđuje se konačno sada, zlostavljali građane. Tako nešto se rijetko zabilježi i u najsurovijim diktaturama. One koji su odlučno stali u odbranu ljudskih prava učesnika demonstracija, među kojima sam i ja sam, provladine, populističke, vjerske i nacionalističke strukture, što nažalost uključuje i medije i NVO, su proglasile za ekstremiste. Vjerujem da je svima njima sada bar neprijatno i da im je žao zbog izgubljenog objektivnog pristupa. Ova presuda je važna za i dalje mladu crnogorsku demokratiju, jer ona govori o Crnoj Gori kao zemlji koja je orijentisana na pravdu i u kojoj ljudska prava svih građana, bez obzira na njihovu različitost, bilo koje vrste, postaju stvarnost – zaključio je Zeković, koji je nakon brutalne policijske akcije na Cetinju bio podrška svim građankama i građanima koji su institucionalnim putem tražili pravdu zbog torture koju su doživjeli, pomažući im da pišu pritužbe i tužbe i usmjere ih na prave adrese.

OPSTRUKCIJA ANKETNOG ODBORA

Za poslanika Demokratske partije socijalista, Cetinjanina Oskara Hutera presuda Osnovnog suda u Nikšiću dokaz je da je tog 5. septembra 2021. godine na Cetinju policija prekoračila ovlašćenja.

Takva odluka je, kaže on, potvrda da je policija „vršila torturu nad građanima koji su mirno protestovali tokom navodnog ustoličenja“.

– I to tako što su oni koji treba da štite građane izveli helikopterski desant uz pancir ćebad, duge cijevi, asistenciju kriminalaca u manastiru i van njega, ispalivši hektolitre suzavaca i gađajući građane gumenim mecima – naglasio je Huter.

On je poručio da će Demokratska partija socijalista nastaviti da insistira na utvrđivanju pune odgovornosti svakog pojedinca koji je, kako je rekao, u pokušaju poniženja Cetinja, tih dana umjesto svojoj državi služio interesima neke druge države „i koji je nanio neviđenu sramotu građanima Crne Gore“.

5. septembra 2021. godine na Cetinju

Poslanik Socijaldemokrata i član Odbora za bezbjednost i odbranu Nikola Zirojević poručio je da je presuda Osnovnog suda u Nikšiću „najbolja potvrda da je 5. i 6. septembra 2021. godine na Cetinju, prilikom ustoličenja Joanikija Mićovića za mitropolita, policija izvršila klasičnu torturu nad okupljenim građankama i građanima“.

– Protest okupljenih građanki i građana protiv ustoličenja na Cetinju, u objektu koji pripada Crnogorkama i Crnogorcima, a ne vjerskoj organizaciji sa sjedištem u drugoj državi, te protiv djelovanja klerikalne vlade Zdravka Krivokapića koja je, umjesto interesima države, služila interesima SPC, bio je potpuno opravdan i predstavljao demokratski način pružanja otpora takvoj, pogrešnoj politici – istakao je on.

Presuda je, kako je rekao, satisfakcija, ali i očekivanje da je ovo samo početak utvrđivanja odgovornosti za sprovođenje brutalne policijske represije nad okupljenim građankama i građanima na Cetinju.

– Mi svakako nećemo stati dok odgovornost svakog pojedinca iz bezbjednosnog sektora i izvršne vlasti, koji su rukovodili ovom sramnom akcijom, ne bude utvrđena, a odgovorni adekvatno sankcionisani – zaključio je Zirojević.

Oglasio se i predsjednik Opštinskog odbora SD-a Cetinje Dejan Milošević s porukom da je presuda suda u Nikšiću dokaz neprofesionalnog ponašanja policije tokom ustoličenja Joanikija.

– Ovakva odluka suda je samo pravna potvrda o onome što govorimo duže od dvije godine, odnosno da je na Cetinju 5. septembra od strane pripadnika UP demonstrirana prekomjerna upotreba sile. Tada, kao i danas, potpuno je jasno da nije postojalo opravdanje za takvu policijsku akciju, koja nije imala za cilj ništa do toga da obezbijedi nesmetano dostavljanje Joanikija Mićovića na Cetinje i zastraši građane koji su u miru iskazivali svoj protest ka sramotnom činu ustoličenja – istakao je Milošević.

Ocijenio je da su tada građani Crne Gore i Cetinja stavljeni u podređen položaj u odnosu na jednu vjersku zajednicu, a mnogi pretrpjeli fizičke povrede, ali i duševnu bol zbog policijske torture.

Milošević je podsjetio i da je na inicijativu Socijaldemokrata Skupština Crne Gore donijela odluku o otvaranju parlamentarne istrage i formiranju Anketnog odbora za prikupljanje informacija i činjenica o postupanju pripadnika Ministarstva unutrašnjih poslova, Uprave policije i Agencije za nacionalnu bezbjednost, tokom događaja na Cetinju, ali da se učinilo da ova odluka ne zaživi.

NALOG BEOGRADA

Ko je i kako opstruirao formiranje Anketnog odbora koji je trebalo da rukovodi parlamentarnom istragom o postupanju policije i ostalih državnih institucija na Cetinju uporno se ćuti. Odluka je donešena 17. avgusta 2022. godine, ali nikada nije i sprovedena u djelo.

U međuvremenu, vlasti su na sve načine pokušale da na sud izvedu grupu građana koji su bili aktera protesta, među kojima i jednu političarku, kojima je policija na teret stavila krivično djelo kriminalno udruživanje i pozivanje na otpor. U policijskoj prijavi prvookrivljeni je bio bivši direktor Uprave policije i savjetnik za bezbjednost prethodnog predsjednika države Veselin Veljović, ali na spisku su se našli i ugledni građanski aktivisti – Cetinjani Aleksandar Saša Zeković i Predrag Vušurović i Nikšićanin Nebojša Mrvaljević, kao i političarka Jelena Marković.

5. septembra 2021. godine na Cetinju

Predmet je u dva navrata dostavljan Specijalnom tužilaštvu – prvo dok je na njegovom čelu bio Milivoje Katnić, ali ga je on kao neosnovan vratio cetinjskom tužilaštvu, a onda, pošto su vlasti za glavnog specijalnog tužioca izabrale Vladimira Novovića, spisi predmeta su stigli i kod njega. Međutim, izvršna vlast nije uspjela ni na njega da napravi pritisak da procesuira ovaj slučaj. I on je vratio predmet Cetinju.

Osnovna državna tužiteljka u prijestonici Sanja Radunović konačno je 5. avgusta prošle godine stavila tačku na ovaj slučaj i u cjelosti i u odnosu na sve osumnjičene odbacila krivičnu prijavu policije protiv Veljovića i još 27 osoba.

Tako je stavljena tačka na pokušaje kriminalizacije cetinjskih događaja, na čemu je insistirala vlada Zdravka Krivokapića, koja je i „pala“ zbog dešavanja u prijestonici u septembru 2021. I Vlada Dritana Abazovića na sve načine pokušala je da događaje na Cetinju predstavi, ne kao građanski otpor klerikalizovanim crnogorskim vlastima, već kao politički skup Demokratske partije socijalista čiji je cilj bio puč.

Namjere su im se izjalovile, ali s druge strane izjalovila se i inicijativa da se parlamentarnom istragom dođe do činjenica koje bi rasvijetlile sve događaje u susret, tokom i nakon inauguracije mitropolita Crkve Srbije Joanikija Mićovića u Cetinjskom manastiru.

Taj događaj danima ranije crnogorske službe bezbjednosti označile su kao visokorizičan, a tadašnji ministar unutrašnjih poslova Sergej Sekulović i direktor Uprave policije Zoran Brđanin javno su upozorili da može doći do nesagledivih posljedica po građanski mir u Crnoj Gori.

Zvanični Beograd i Beogradska patrijaršija, međutim, naložili su tadašnjem premijeru Krivokapiću i njegovom timu da Mićović po svaku cijenu mora biti inaugurisan baš u Cetinjskom manastiru.