Vukanović: Uvijek se podrazumijeva da je ‘dobar Crnogorac’ onaj koji ćuti

Nikada nijesmo otvoreno pričali o tome zašto su, recimo, neki Petrovići slavljeniji od drugih, zašto se Njegošu tolerišu politička ubistva, a Danilu ne. Možda je to zato što Njegoš odgovara nekoj drugoj interpretaciji identiteta

Istoričar Miloš Vukanović je komentarišući atmosferu u kojoj dočekujemo Dan nezavisnosti, ocijenio da ona djeluje „vještački praznično“, a posebno je istakao zabrinjavajući odnos prema Danu pobjede nad fašizmom.

– Zamolio bih svakoga da, makar iz radoznalosti, pogleda kako se širom Evrope proslavlja 9. maj. U Holandiji je to, na primjer, neradni dan obilježen velikim proslavama, bez vojne ikonografije, ali uz jasno poštovanje vrijednosti koje taj datum nosi. Kod nas je taj dan obilježen površno i kontaminiran političkim narativima koji, umjesto da ostanu incidenti, sve češće dobijaju institucionalnu podršku – upozorio je Vukanović.

Istoričar primjećuje da sinoćnjoj svečanosti povodom Dana nezavisnosti nije prisustvovala polovina članova Vlade, kao ni predsjednik Skupštine.

– Očigledno je da najavljeno „pomirenje“ iz 2020. godine nije ostvareno. Naprotiv, podjele su sada dublje nego ikada. Nema ni unutar parlamentarne većine saglasnosti oko suštinskih pitanja kao što je državna samostalnost i vrijednosti koje iz nje proizilaze – rekao je.

Vukanović ističe da je odnos prema državnim vrijednostima temelj svake ozbiljne politike.

– Sa ključnim vrijednostima se ne može kalkulisati. Ako već dvije godine koketirate sa onima koji te vrijednosti osporavaju, onda ih očigledno ne poštujete. Na taj način urušavate državu i ostavljate nasljeđe koje će decenijama biti teško ispravljivo – poručio je.

Komentarišući revizionistički odnos pojedinih političkih lidera prema istoriji, posebno kada se radi o Danu pobjede nad fašizmom, Vukanović kaže da to nije slučajnost, već kontinuitet.

– Gospodin Knežević je otvoreno rekao da je zajednička država sa Srbijom bila bolji izbor. To je poruka koja potvrđuje da je narativ o ugroženosti, prisutan od 2006. do danas, zapravo bio politička obmana – smatra Vukanović.

Dodaje da je opozicija, koja je 2006. bila protiv nezavisnosti, godinama učestvovala u sistemskoj opstrukciji crnogorskog državnog razvoja, dok su partije koje su bile na vlasti snosile odgovornost za mnoge propuste i slabosti.

Na pitanje da li je moguće da se sprovodi strateški plan promjene sistema vrijednosti, Vukanović kaže da određeni pokazatelji to sugerišu.

– Posljednja istraživanja pokazuju da većina građana podržava nezavisnu Crnu Goru, ali se bilježi zabrinjavajući porast simpatija prema Srbiji i Rusiji kao vanjskopolitičkim partnerima. Treba ispitati da li je riječ o efektu dugogodišnje institucionalne promocije alternativnih vrijednosti, koje nijesu u skladu sa temeljnim principima crnogorske nezavisnosti – naveo je.

Komentarišući izjave predsjednika Srbije Aleksandra Vučića da je „greška“ što je Crna Gora postala nezavisna, Vukanović smatra da one oslikavaju kontinuitet politike iz 19. vijeka.

– Takve izjave potvrđuju da Beograd ne priznaje Crnu Goru kao politički subjekt. Crna Gora je u toj viziji samo pokrajina kojoj se eventualno dopušta autonomija. To je strategija koja traje od Pašića do danas – upozorio je Vukanović.

Posebno ističe izostanak institucionalne reakcije iz Crne Gore na takve poruke.

– Prećutkivanje iz Podgorice je pogubno. Uvijek se podrazumijeva da je ‘dobar Crnogorac’ onaj koji ćuti. A kad se neko suprotstavi, odmah se aktiviraju mediji, političari i Crkva da ga diskredituju – kaže on.

Vukanović podsjeća da odnosi između Crne Gore i Srbije nikada nijesu bili ravnopravni.

– Odnos između dvije zemlje je istorijski asimetričan. Veći partner je uvijek pokušavao da „usisa“ manjeg. Zato je i DPS, nakon iskustva s promjenama u Srbiji, odlučio da se okrene samostalnosti – navodi on.

Takođe ukazuje na nedostatak ozbiljne društvene rasprave o „generacijskim otporima“ crnogorskoj državnosti, posebno u pojedinim regionima koji su historijski oscilirali u lojalnosti.

– Nikada nijesmo otvoreno pričali o tome zašto su, recimo, neki Petrovići slavljeniji od drugih, zašto se Njegošu tolerišu politička ubistva, a Danilu ne. Možda je to zato što Njegoš odgovara nekoj drugoj interpretaciji identiteta – poručuje Vukanović.

Na kraju upozorava da je današnja propaganda iz Beograda, koja Crnu Goru opisuje kao „privatnu i antisrpsku tvorevinu“, zapravo kontinuitet kampanja iz 90-ih.