UKIDANJE ČOVJEKA – ŠTA OČI DANAS (NE)VIDE?

Piše: Željko Rutović

Posmatrajući neku drugu “stvarnost” oči vise nijesu senzorni svjedoci realnosti, pa time ni kritičkog opažanja i logičkog zaključivanja. Pogrečno uneseni podaci artikuliču pogrešne račune. Znači, link između očiju i mozga postao je danas problematična neuvjerljiva linija, koja percipira neki drugi nadrealni svijet, vjerujući u njega kao jedini stvarni. Jer, oči su to “vidjele”. Međutim, stvari stoje mnogo drugačije od tako “viđenog”. Zasto? Ubrzana tehnološka revolucija promijenila je ugao i paradigmu gledanja, po kojoj oči više nijesu ogledalo spoljnog svijeta. One su postale dio mreže meta – mozga kojom eksponencijalni tehnoločki progres radikalno transformiše čovjekovu izvornu supstancu.

Šta to oči danas (ne) vide u multimedijalnom virtuelnom svijetu? Taj svijet digitalnih produžetaka čovjekovih čula nije čak ni kopija stvarnosti, već isključivo kreirana metastvarnost hibridnih predstava ljudi, prostora, boja, zvukova i naravno na-dograđenih događaja. Znači, očima se nudi izmješteni poredak digitalno-medijsko-reklamnog panoptikuma, u kojima one kao vide. Pitanje je šta vide ?

Nekadašnje analogno čovjekovo iskustveno traganje u mraku pretvorilo se u današnje tumaranje neonskom svjetlošću visoke rezolucije, pod kojom je navodno sve izoštreno i jasno vidljivo, no, uprkos tome, očima treba veliki mentalni napor da spoznaju šta se krije iza “viđenog”. Te oči vide savršene fizičke medijske prikaze, bez tragova biologije i vremena, ali sve teže vide to npr. transfigurisano tijelo mrežnog digitalnog carstva, koje paradira virtuelnim naseobinama kraja čovjeka današnjeg doba. Oči (ne) vide novu “poboljšanu “stvarnost, zato se idolopoklonički prema njoj odnose, memorišu i reprodukuju  kao komunikacionu monetu svijeta podražavanja u kome se kopija legitimiše kao novi original. Konačno, oči su postale zaustavljeni saznajno opažajuci proces, prevlast je očito na strani vještačke inteligencije i njenog  neprestanog usavršavanja. U dobu novog kulturološko fenomenološkog oči-tovanja kreiran je novi sistem “istina”, u kom su oči postale zado-voljni saučesnik kreiranja “nove stvarnosti”.

Suštinski i pojavno, oči danas prolaze, tj. žive doba postistine, koja se od medijske kulture, sistemom spojenih sudova preliva na sva čovjekova čula koja kibernetičko- informatičkim izumima trebaju biti poništena i transfigurisana u pasivne odbljeske neupitne saglasnosti sa režimom “pametnog društva” dvadeset prvog vijeka .Sve to čovjeka odr(a)žava na varljivoj površini neautentičnog bivstvovanja, lišavajući ga potrebe i mogućnosti da preispituje svoj identitet. Koncept uprosjećenja je doživio trijumf po kome svekoliko anestetiziranoj psihologiji gomile nije potrebna istina, te sledstveno njoj ni sloboda. Jer, šta raditi sa djelatnim logosnim temeljima čovjekovog postojanja. Te, zašto bi se oči bunile i saznajno kritički budile? One vide  zadate maršrute puta, sa kojih se ne smije skrenuti pogled, jer svako skretanje je incident kojeg treba pravovremeno stigmatizovati i udruženim manipulativnim alatima diskvalifikovati iz arene “nove vidljivosti”. A u toj areni očima pomažu alati novog  doba – VR naočari, 3D tehnike, senzori, kamere, pametni telefoni, razni eksterni uređaji, hibridna digitalna ekranska pomagala i, konačno i zbirno,vještacka, umjesto prirodne inteligencije. Na tako postavljenoj mreži i pride podrčci fotošopa i inih patent filtera u vizualu i virtualu  uljepšane stvarnosti, nad očima je izvršena globalna “operacija”, čiji rezultat treba čitati u socio-političko –  duhovno-kulturoločkom sljepilu odsustva svake kritičke pristojne upitanosti o svijetu koji nas okružuje.To je više nego oči-gledno.

Oni koji joč taj svijet zaista gledaju svojim očima, temeljenim na  antropocentričnom, a ne mačinocentričnom iskustvu, vide šta to današnje oči (ne) vide.