SVETOSAVCI  RUKOVODE CRNOM GOROM

      Patriotski pokret otpora „Lovćenske straže 1990“  se obavezao da će se maksimalno založiti da se crnogorske patriote, nezavisno od vjeroispovijesti i uvjerenja, što manje zavode za „Goleš planinu“ od strane političara,svještenika, državnih i vjerskih institucija,pojedinaca nezavisno o kome se i o čemu se radilo.

     Ovo obraćanje se odnosi na Predśednika Jakova Milatovića ,njegovog prvog savjetnika za bezbjednost Dejana Vukšića, Predśednika  Skupštine Andriju Mandića , Predśednika Vlade Milojka Spajića,potpredsjednika Vlade Crne Gore za bezbjednost, unutrašnju politiku, evropske i vanjske poslove Aleksu  Bečića,       Ministra odbrane Dragana Krapovića,bivšeg Ministra finansija mr.Aleksandra Damjanovića i bivšeg Premijera 42 Vlade Crne Gore prof.dr Zdravka Krivokapića.

   Generalno gledano motivacija za ovo naše obraćanje sadržana je u činjenici, da konkretno pomenute osobe nepoštujući Univerzalnu deklaraciju o ljudskim pravima, Ustav Crne Gore, pravoslavno crkveno pravno,pravoslavne nomokanone i eklisiologiju pravoslavlja, u koninuitetu sistematski beskrupulozno institucionalo i personalno stigmatizaciju i diskriminišu Crnogorke i Crnogorce pravoslavne vjeroispovijesti kao i Crnogorsku pravoslavnu crkvu.

 Kao prvo,u praksi imamo konkretnu situaciju koja se ogleda u  činjenici  da Crnom Gorom rukovodite u ime Crkve Srbije  čije je sjedište u  Republici Srbiji.Vi ste prihvatili  tu ulogu ne mareći za sledeće veoma bitne činjenica:

– da je Pravoslavni sabor u Carigradu 10. septembra 1872. godine, sazvan na inicijativu vaseljenske patrijaršije, osudio  filetizam kao jeres koja stavlja nacionalnu ideju iznad jedinstva vjere.

– nezavisno od te činjenice političko-religijski koncept svetosavlja u pravoslavnu teologiju unutar Autokefalne ujedinjene pravoslavne srpske crkve Kraljevstva Srba, Hrvata i Slovenaca(naziv od 19. 2. 1922) je zaživio.

-tvorci,  političko-religijskog koncepta svetosavlja u pravoslavnu teologiju unutar Autokefalne ujedinjene pravoslavne srpske crkve Kraljevstva Srba, Hrvata i Slovenaca  (naziv od 19. 2. 1922)su Vladike Nikolaj Velimirović (1880–1956) i Dimitrije Najdanović (1897–1986) osim ove dvojice ideologa, zagovornik,sljedbenik i promoter svetosavske klero-nacionalističke ideologije bio je monah Justin Popović(7.4.1894–7.5.1979),kao i četiri njegova đaka Amfilohije Risto Radović(7.1.1939.-30.10.2020.), Atanasije Jeftić (8.1.1939–4.3.2021),Artemije Radosavljević(15.1.1935. – 21.11.2020.),Irinej Bulović (11.2.1947 – ?)kao i Nikolajev bratanić Jovan Velimirović (3.6..1912–28.3.1989.).

-Svetosavlje je ideologija koja je od svojih početaka 1930-ih preplićala konzervativne političke i društvene sfere srpskog nacionalizma s duhovnom konotacijom, odnosno dominantnom i malignom ulogom  Crkve Srbije.

– Crkva Srbije izdiže nacional-šovinističku ideologiju svetosavlja iznad pravoslavne dogme i otvoreno se suprotstavlja ekumenskim težnjama ka objedinjavanju hrišćanstva.

  Svaka vjerujuća osoba koja je detaljnije upoznata sa djelovanjem Crkve Srbije mora istu doživjeti kao sektu (lat.. secta i lat. sequi lat. secare))koja pod uticajem  zatvorene  grupe  vjernika( klira i laika)  čvrsto sllijedrći svoja načela oličrna u svetoslavlju, koja su po uvjerenju članova  te  sekte, ispravnija u odnosu na učenje majke ckve Vaseljenske patrijaršije.

Shodno navedenom  u praksi imamo situaciju koja se ogleda u  činjenici  da u Crnoj Gori vi podržavate tu ideologiju na način podršle i zaštite Crkva Srbije čije je sjedište u  Republici Srbiji.

 Kao drugo, osnivanje crkvenih oblasti pripada crkvenoj vlasti zajedno s državnom vlašću. Učešće državne vlasti u ovome postupku ima svoj razlog. Prvo u tome, što kanoni izričito nalažu, da pri uređivanju crkvenih oblasti mora biti mjerodavnim prethodno političko uređenje države.

Teritorijalni princip je temeljni princip za postojanje i osnivanje pomjesne Crkve i kanonska osnova za sticanje autokefalije i/ili autonomije što je definisano na Četvrtom vaseljenskom saboru, održan u Halkidonu (8. oktobar – 1. novembar 451), koji 17. kanonom precizno definiše da se pri razrješavanju crkvenih oblasti ima slijediti političko razrješenje zemalja. Istu ovu naredbu ponovio je Trulski sabor održan u Konstantinopolju 692. godine 38. kanonom. “ (Nikodim Milaš, Pravoslavno crkveno pravo, Zadar 1890, str. 288). I savremeni srpski crkveni istoričar Rajko Veselinović poziva se na odluke Vaseljenskog sabora, po kojima „samostalna država treba da ima i samostalnu crkvu, odnosno da crkvena granica treba da se poklapa sa državnim granicama“ (R. Veselinović, Istorija Srpske pravoslavne crkve sa narodnom istorijom, Beograd, 1966). Ali, po kanonima nije dopušteno pomjesnim crkvama „da sastavljaju novo učenje vjere ili da napuštaju što od opštega učenja (…) da ruše duhovno jedinstvno sa ostalim crkvama (…) da vrijeđaju mjesna prava i običaje drugih crkava“ (N. Milaš, Isto, str. 289). Preciznije, u jednoj samostalnoj državi može postojati samo jedna autokefalna crkva.

U sledeća dva  primjera  Vam ukazujemo na predhodno navedeno.

1.Sticanjem nezavisnosi na Berlinskom kongresu održanom od 13 juna do 13 jula 1878  Kneževina Srbija je nakon precizno definisanih granica  stekla kanonsku osnovu za dodjelu  autokefalnosti zasnovanu  na odlukama četvrtog  vaseljenskig  sabora održanom u Halkidonu (8. oktobar – 1. novembar 451) koji svojim 17. kanonom naređuje, da pri razrešivanju crkvenih oblasti ima se slijediti političkom razrešenju zemalja. Istu ovu naredbu ponovio je Trulski sabor održan  u Konstatinopolju  692  godine svojim 38. kanonom.

Nakon  ispunjenosti predviđenih uslova  autokefaliju Crkvi Kneževine Srbije,Vaseljenski Patrijarh je odobrio 20. oktobra 1879. godine. . Zakon o crkvenim vlastima istočno-pravoslavne crkve u Kraljevini Srbiji donesen je  27. Aprila 1890.

2.Proglašenjem Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, stvorena je nova državna tvorevina. Proglašenje je 1. decembra 1918. objavio regent Aleksandar I Karđorđević, u ime svog oca kralja Petra. Objedinjavanjem pravoslavnih crkava u Kraljevini Srba, Hrvata i Slovenaca maja 1919. stvorena je ujedinjena pravoslavna crkva na teritoriji nove državne zajednice… Do tada, ove su crkve imale različit status: Beogradska i Karlovačka arhiepiskopija i Crnogorska pravoslavna crkva bile su samostalne (autokefalne). Isti status imale su i dvije eparhije, Dalmatinsko istrijska i Bokokotorsko dubrovačka, koje su dotad potpadale pod upravu Bukovinsko dalmatinske mitropolije. Pravoslavna crkva u Bosni i Hercegovini imala je status samoupravne (autonomne) crkve pod upravom Vaseljenske patrijaršije u Carigradu. I pravoslavna crkva u Staroj Srbiji i Makedoniji, do 1912, zavisila je od carigradskog patrijarha.

Vaseljenska patrijaršija je tek nakon ispunjenja prethodno navedenih kriterijuma: Stvaranja nove države i objedinjavanjem pravoslavnih crkava u toj državi, priznala autokefaliju i 19. 2. 1922. dodijelila tomos Autokefalnoj Ujedinjenoj Pravoslavnoj srpskoj crkvi Kraljevstva Srba, Hrvata i Slovenaca.

Napomena,u tekstu tomosa izdatog 19. 2. 1922. Autokefalnoj ujedinjenoj pravoslavnoj srpskoj crkvi Kraljevstva Srba, Hrvata i Slovenaca navodi se Crnogorska pravoslavna crkva kao autokefalna. “Priznajući pak proglašeno jedinstvo autokefalnih crkava: Srpske, Crnogorske i Karlovačke, kao i dviju dalmatinskih eparhija prima od ovih obrazovanu Svetu Avtokefalnu ujedinjenu pravoslavnu srpsku crkvu kao sestru u Hristu, koja ima i uživa sva prava avtokefalnosti, prema propisima i redu Svete pravoslavne crkve“.

Gospodo, nakon što je Skupština Republike Crne Gore 3. juna 2006. godine donijela Odluku o proglašenju nezavisnosti Republike Crne Gore i 10. novembra 2006. godine, kad je izabrana nova Vlada u nezavisnoj i međunarodno priznatoj državi Crnoj Gori, stekla se crkveno pravna,nomokanonska i eklisiologijska osnova da suverenističko-državotvorna vlast i Crnogorska pravoslavna crkva na čelu sa Njegovim blaženstvom arhiepiskopom cetinjskim i Mitropolitom crnogorskim gospodinom Mihailom pokrenu koordiniranu transparetnu inicijativu – aplikaciju kod Vaseljenske patrijaršije za obnovu autokefalije i dodjelu tomosa Crnogorskoj pravoslavnoj crkvi.

Gospodo,jeste da ste političari ali akoste ljudi morate priznati da po istom osnovu i proceduri koje je ostvarila Crkva Kneževine Srbije, 20. oktobra 1879. godine i Autokefalna ujedinjena pravoslavna srpska crkva Kraljevstva Srba, Hrvata i Slovenaca19. 2. 1922.to pravo je stekla i Crnogorska pravoslavna crkva nakon 3. juna 2006. godine.

Nadalje, kada je riječ o nazivu crkve kao i njenoj jurisdikciji situacija je sledeća.Obično se u kolokvijalnom govoru koristi termin Crnogorska crkva,Ukrajinska crkva,Srpska crkva,Ruska crkva…itd.,što je shodno crkvenom pravu,nomokanonima i eklisiologiji u najmanju ruku  problematično   iz sljedećih razloga:

– Crkva je Hristova,ona nije ni crnogorska,ni ukrajinska,ni srpska,ni ruska ona je Hristova, Jedina, sveta, saborna (katoličanska) i apostolska Crkva pravoslavna,koja svojim prisustvom i apostolskim radom svjedoči o Jevanđelju svima narodima, ispunjavajući time Hristovu zapovijest: „Idite i naučite sve narode, krsteći ih u ime Oca i Sina i Svetoga Duha…“

– Jedna vjera, jedna crkva Hristova aktuelizuje se u različitim narodima i državama i uvijek je to jedna jedinstvena crkva Hristova. Crkva Hristova je misionarska po svojoj prirodi. Kad bi prestala da bude misionarska, ona bi prestala da budeCrkva; bila bi samo po imenu živa, a u stvari bi bila mrtva (Otkrivenje Jovanovo, glava 3, stih 1).

    Crkva se uvijek obraća konkretnim ljudima, a ne bezličnim entitetima. Crkva nije arheološka ustanova ili muzej koja čuva preživjele nacionalne tradicije. Misija crkve ne može da se funkcionalizuje za ciljeve sekularnog nacionalizma i internacionalizma.

Od samog početka svoga postojanja Crkva živi i ponaša se evharistijski. Način života Crkve oduvijek je, kao i sada, najpotpunije izražen upravo u Evharistiji i kao  Evharistija. To kroz vijekove svjedoče svetootački spisi, koji su uvijek dolazili kao izraz saborno-evharistijskog načina  života Crkve.To je u spisima Svetog Igwatija Antiohijskog naročito upečatljivo i jasno kazano.

Shodno navedenom a uzimajći u obzir crkveno pravo,nomokanone i eklisiologiju ispavni nazivi za  pomjesne crkve su :

– Cetinjska mitropolija pravoslavna crkva u Crnoj Gori,čija je kanonska  jurisdikcija  isključivo u administrativnim  granicama  države  Crne Gore.

– Kijevska patrijaršija pravoslavna crkva u  Ukrajini, ,čija je kanonska  jurisdikcija  isključivo u administrativnim  granicama  države  Ukrajine.

– Beogradska patrijaršija pravoslavna crkva u Srbiji,čija je kanonska  jurisdikcija  isključivo u administrativnim  granicama  države  Srbije.

– Moskovka patrijaršija pravoslavna crkva u Rusiji, ,čija je kanonska  jurisdikcija  isključivo u administrativnim  granicama  države  Rusije.

     Svaka nacija ima pravo i mogućnost da uđe u crkvu s mogućnošću da u njoj sačuva svoj nacionalni identitet, ali nijedna nema pravo da ima “svoju” ekskluzivnu “nacionalnu crkvu”, koja bi “nacionalizovala Hrista”, učvršćivala nacionalni egoizam i obogotvoravala samu naciju.

Na  samom kraju  ovog  obraćanja   a u duhu teksta  fokusirat ću se na izjave :

–  Neistinitu izjavu bivšeg apostola a sada Predśednika Crne Gore Jakova Milatovića iznijetu (6. 8. 2023) za RTV Slovenije, jer zavređuje pažnju a odnosi se na njegovu populističku  izjavu  koja sadrži  pogrešnu  procjenu .On je naime  na pitanje novinara da prokomentariše uticaj Srpske pravoslavne crkve na Crnu Goru, izjavio  “Ono je stavljeno ad akta”.

– Izjavu bivšeg apostola a sada Premijera Milojka Spajić koji je izjavio da je postojalo više razloga za njegov povratak u Crnu Goru, ali da je glavni bio donošenje spornog Zakona o slobodi vjeroipovijesti i da taj zakon pokazuje koliku su u crnogorskom sistemu nagomilani problemi.Dodao je da dok se stanje ne popravi, on neće “mrdati” iz Crne Gore i da nijedan investitor neće vjerovati u državu koja jednoj instituciji kao što je Srpska pravoslavna crkva, koja postoji osam vjekova i kojoj vjeruje najviše građana Crne Gore, mijenjanjem zakona vlast pokušava da oduzme imovinu. Za vrijeme vjerske krize, učestvovao je u lobiranju u SAD za podršku Srpskoj pravoslavnoj crkvi i srpskom narodu u Crnoj Gori.

Postojaće Crna Gora dok je Lovćena nad nama,dok je mora kod  Bara i Kotora, dok  je  sunca i dok je Grahovca!“

 U ime Patriotskog pokreta otpora „Lovćenske straže 1990“
inž. Zoran Marka Rašović