Spajić potvrdio da mu nije sporno da groblja pređu u vlasništvo crkve

Sporni amandman Nove srpske demokratije kojim se na mala vrata omogućava promjena pravnog režima svojine nad grobljima u državi, odnosno njihova privatizacija – uključujući i legalizaciju svih dosadašnjih protivpravnih upisa vlasništva SPC nad grobljima širom Crne Gore – ipak će se naći u skupštinskoj proceduri u sklopu razmatranja izmjena i dopuna Zakona o državnoj svojini.

Premijer Milojko Spajić zvanično je obavijestio Skupštinu da je Vlada prihvatila amandman koji je podnio poslanik NSD-a Velimir Đoković i kao predlagač ga uputila da bude uvršten u ranije pripremljene izmjene i dopune Zakona o državnoj imovini. Skupštini je amandman dostavljen 29. januara čime se Spajić oglušio na otvorena pisma i apele strukovnih udruženja, nevladinih organizacija i političkih subjekata koji su upozorili da se time otvara nova, ozbiljna i opasna linija podjela u ionako politički bremenitom trenutku, što može dovesti do nesagledivih posljedica.

Mandićeva NSD diktirala Vladi, a Spajić poslao Skupštini

Bez odgovora i odgovornosti

Premijer tokom proteklih sedam dana uopšte nije reagovao na zajednički apel Strategije za evropsku i građansku Crnu Goru (STEGA), nevladine organizacije „Komunica – Ne damo groblja“ kao i Udruženja pravnika Crne Gore od 23. januara, da preduprijedi dalekosežne posljedice amandmana na tekst izmjena i dopuna Zakona o državnoj svojini.

Prethodno, STEGA je 17. januara obavijestila premijera Spajića o problemu, kada su ga otvorenim pismom, predatim i službenim putem, upoznali sa detaljnom i ospežnom analizom i argumentacijom zašto država ne bi smjela da se upušta u izmjene pravnog statusa grobalja.

Tada su upozorili da se amandmanskim izmjenama zakona groblja kao „lokalna dobra u opštoj upotrebi“, koja su prema članu 58 Ustava vlasništvo države koje ne može biti predmet privatne svojine, pretvaraju u „dobra od opšteg interesa“. Naizgled tehničkom promjenom se mijenja režim svojine i omogućava da groblja u svojini države mogu postati i privatna svojina.

Ispostavlja se da je upravo 23. januara Vlada prihvatila Đokovićev amandman i uputila ga Skupštini kao svoj prijedlog.

Velimir Đoković, FOTO: Stevo Vasiljević

Predstavnici ovih organizacija poručili su da bi takve izmjene zakona proizvelo tenzije i generisalo novu liniju podjela u već nestabilnom društvu.

Ocijenjeno je da je upravo premijer Spajić najviše odgovoran da se sporne izmjene zakona, koje je amandmanski oblikovala Mandićeva NSD, zaustave, odnosno povuku iz procedure.

Iz STEGE je ukazano da je neozbiljno i „providno“ obrazloženje predlagača amandmana da se radi o tehničkim promjenama.

Naglašeno je da se suštinski, predlaganjem amandmana mijenja pravni status grobalja tako da ona, kao lokalna dobra u opštoj upotrebi koja su u vlasništvu države, a njima raspolaže opština, postaju druga lokalna dobra od opšteg interesa. Pri tom predloženi termin: „groblja u imovini opštine“ otvoreno poručuje da postoje groblja koja nijesu u imovini opštine.

U obraćanju premijeru navedeno je da prema sadašnjem članu 16 Zakona o državnoj imovini pod nazivom lokalna dobra u opštoj upotrebi, u stavu 1 alineja 6 stoji: „groblja su lokalna dobra u opštoj upotrebi kojima raspolažu opštine“.

Intencija da se brisanjem alineje 6 (kako se navodi u amandmanu) i prebacivanjem grobalja u član 17, gdje se nabrajaju „druga lokalna dobra od opšteg interesa, kojima raspolaže opština“, faktički ostavlja mogućnost za drugačiji pravni tretman.

Pogubne posljedice

Budući da premijer nije odgovorio na pismo STEGE, sa nedavne konferencije za medije pitali su da li je Spajićeva prava namjera da mijenja pravni status grobalja po Crnoj Gori i da dozvoli njihovo preimenovanje.

– Da li namjerava da dozvoli nastupanje posljedica takvog novog statusa grobalja: da groblja budu isključivo jednonacionalna i jednovjerska, vlasništvo privatnih lica i vjerskih organizacija koje bi odlučivale o tome ko može i pod kojim uslovima da se sahranjuje, sve do potpunog uništenja njima neprikladnih grobova i grobalja… Zar je moguće da ne uočava pogubnost ovih izmjena, jer groblja i grobovi su neraskidiva veza živih sa svojim precima, sa pamćenjem čovjekovog porijekla, sa istorijom, sa Crnom Gorom – kazao je tada član STEGE advokat Vlado Vuković.

Ta organizacija je upozorila Vladu i premijera Spajića da se bez adekvatne i javno objavljene pravne analize, brzopoteznom izmjenom zakona, ne smiju stvarati uslovi za promjenu dosadašnjeg režima vlasništva nad grobljima. Zato je zatraženo da se izmjene zakona povuku, a da se pitanje na adekvatan način stručno razmotri sa svim implikacijama koje nosi.

Spajić i njegovi saradnici i ministri upućivanjem amandamana potvrdili su da prihvataju agendu Mandićeve NSD, kao i intencije vjerskih organizacija, u prvom redu SPC koja pokušava da faktički obesmisli niz postupaka koji se vode pred sudovima zbog protivpravnog prepisivanja državne imovine na eparhije.