Satler: Funkcionalnost Ustavnog suda ključni uslov puta Crne Gore ka EU, riješiti otvorena pitanja sa Hrvatskom

“Ohrabrujem vladajuću većinu da sa političkim akterima otvori dijalog o odluci Skupštine u vezi sa penzionisanjem sutkinje Ustavnog suda. Ali, takođe, ohrabrujem i opoziciju da razmotri ponudu Vlade za razgovor o zajedničkoj javnoj platformi čiji je cilj da stavi nacionalne interese iznad partijskih i obezbijedi međupartijsku podršku za sve reforme i odluke neophodne za završetak pregovora o pristupanju EU”, kazao je ambasador Satler za Pobjedu.

Dodao je da je obezbjeđenje pune funkcionalnosti Ustavnog suda kroz blagovremeni izbor preostalih sudija, na temelju zasluga, transparentnosti i zakonskih uslova, osnovno pitanje vladavine prava i ključni uslov puta Crne Gore ka EU.Nakon zatvaranja tri pregovaračka poglavlja u 2024. godini – ukupno šest do sada – kakav je status Crne Gore u pregovorima za pristupanje EU?

SATLER: Crna Gora je u protekloj godini napravila krupne korake na putu ka EU, uključujući zatvaranje pregovaračkih poglavlja prvi put nakon sedam godina, pristupanje SEPA, čime će građani i privreda uštedjeti milione eura kroz brže i jeftinije transakcije, kao i usvajanje ambiciozne Reformske agende sa ciljem da unaprijedi kvalitet života građana, uz finansijsku podršku EU od 380 miliona eura.

Ovaj zasluženi napredak, koji je podstaknut širokim međupartijskim konsenzusom u zemlji, doveo je do dosad nezabilježene podrške institucija i država članica EU za evropski put Crne Gore. Ovaj pozitivan zamah, uz snažnu podršku građana za pristupanje EU, stvara veoma čvrstu osnovu da zemlja brzo napreduje ka punopravnom članstvu u EU.

Ono što je Crnoj Gori sada najpotrebnije jesu nacionalno jedinstvo, fokus i disciplina u ispunjavanju obaveza vezanih za EU, kako bi iskoristila ovu pozitivnu energiju koja postoji kako unutar, tako i izvan zemlje.

Vjerujem da politički predstavnici zemlje razumiju koliko je velika prilika koju Crna Gora trenutno ima.

Evropska komisija je izrazila zabrinutost zbog načina penzionisanja sudije Ustavnog suda uz napomenu da je po Ustavu Crne Gore to nadležnost Ustavnog suda. Kako vidite dalje korake i da li je rješenje povratak na pređašnje stanje? Takođe, sastanak premijera i predsjednika nije donio približavanje stavova. Da li je dijalog jedino rješenje?

SATLER: Kako je portparol Evropske komisije već saopštio, EU je zabrinuta zbog odluke Skupštine da okonča mandat sutkinje Ustavnog suda.

Neću ulaziti u pravna tumačenja ovog pitanja. Više me interesuje da vidim početak konstruktivnog dijaloga između političkih aktera, koji će vratiti politički fokus na strateški put zemlje ka članstvu u EU.

Postoji vrijeme kada politički lideri moraju da prave kompromise i žrtvuju kratkoročnu korist za opšte dobro. Mislim da je u Crnoj Gori došlo vrijeme za to. Vjerujem u mudrost crnogorskih političara da ne dozvole da njihove razlike eskaliraju i skrenu zemlju sa njenog puta ka EU.

Stoga, ohrabrujem vladajuću većinu da sa političkim akterima otvori dijalog o odluci Skupštine u vezi sa penzionisanjem sutkinje Ustavnog suda.

Ali, takođe, ohrabrujem i opoziciju da razmotri ponudu Vlade za razgovor o zajedničkoj javnoj platformi čiji je cilj da stavi nacionalne interese iznad partijskih i obezbijedi međupartijsku podršku za sve reforme i odluke neophodne za završetak pregovora o pristupanju EU.

Uz to, Ustavni sud sada ponovo nije kompletan, jer imamo samo pet od sedam sudija dok je šesti penzionisan po proceduri koja je dovedena u pitanje. Da li to može uticati na preispitivanje odluka o eventualnom privremenom zatvaranju poglavlja 23 i 24?

SATLER: Obezbjeđenje pune funkcionalnosti Ustavnog suda kroz blagovremeni izbor preostalih sudija, na temelju zasluga, transparentnosti i zakonskih uslova, osnovno je pitanje vladavine prava i ključni uslov puta Crne Gore ka EU.

Takođe vjerujemo da sudije Ustavnog suda prepoznaju ozbiljnost svoje odgovornosti. Kroz svoje odluke, oni imaju ključnu ulogu da podrže principe vladavine prava, štiteći temeljna prava građana Crne Gore i snažeći ustavni poredak.

Ovo je ne samo neizostavan uslov EU, već je i od presudnog značaja za zaštitu osnovnih sloboda i prava građana. Bez funkcionalnog i nezavisnog Ustavnog suda, bili bi ugroženi čak i slobodni i pošteni izbori, koji su temelj svake demokratije.

Zato očekujemo od svih nadležnih institucija i političkih lidera da brzo djeluju i pristupe rješavanju ovog značajnog pitanja vladavine prava, u interesu građana Crne Gore i evropske budućnosti zemlje.

Opozicija je zbog dešavanja u vezi sa Ustavnim sudom najavila i preispitivanje učešća u radu Odbora za izbornu reformu i bojkot premijerskog sata, ali i neku vrstu blokade rada parlamenta. Da li EU preporučuje dijalog za rješavanje otvorenih pitanja?

SATLER: Baš kao i pitanje Ustavnog suda, izborna reforma je još jedna ključna tema vladavine prava koja zahtijeva široku međupartijsku podršku.

Pozdravljamo nedavno produženje mandata skupštinskog Odbora za sveobuhvatnu izbornu reformu i ohrabrujemo sve političke aktere da prioritet daju preostalom radu na izbornoj reformi.

Ukoliko bi vlast i opozicija postigli politički dogovor o održavanju svih lokalnih izbora u jednom danu, koji bi bio pretočen u nacionalno zakonodavstvo, to bi bila veoma dobra vijest. To bi okončalo gotovo neprestanu predizbornu kampanju i omogućilo fokus na ključne reforme iz evropske agende. Čvrsto vjerujem da oni to mogu. Spremi smo da u tome pomognemo.

Kako ćete tretirati aktivnosti opozicije na državnom nivou i da li odobravate njihovu najavu bojkota Skupštine i pojedinih parlamentarnih radnih tijela koje su preduzete zbog jednostranih aktivnosti parlamentarne većine?

SATLER: Bojkot institucija svakako nije u interesu Crne Gore u vrijeme kada zemlja želi da napreduje u procesu integracije u EU.

Umjesto toga, Crnoj Gori su potrebne sve njene snage kako bi ostvarila ambiciozan plan o pristupanju EU. To jedino može biti postignuto putem široke političke podrške za ključne reforme i odluke iz oblasti vladavine prava. Ne postoji drugi put.

Jedna stvar je sigurna: ni jednostrane odluke, ni bojkot demokratskih institucija neće približiti Crnu Goru Evropskoj uniji.

Nadam se da sve strane prepoznaju sopstvenu odgovornost prema građanima da svoje riječi pretoče u djela u cilju napretka na evropskom putu Crne Gore.

Značajan napredak koji je ostvaren tokom protekle godine ukazuje kojim putem treba ići dalje – putem nacionalnog jedinstva, fokusa i discipline.

Riješiti otvorena pitanja sa Hrvatskom

Hrvatski premijer Andrej Plenković kazao je da su predstavnici vlasti u Crnoj Gori odavno bili informisani da neće biti zatvoreno poglavlje 31, koje se odnosi na vanjsku politiku, prvenstveno zbog događaja tokom ovog ljeta, uključujući usvajanje Rezolucije o Jasenovcu u Skupštini Crne Gore. Da li bi novi slični problemi mogli iskrsnuti u nastavku pregovora sa EU?

SATLER: Evropski projekat je osnovan nakon užasnih ratova koji su razorili naš kontinent. Zbog toga su dobrosusjedski odnosi u samoj srži evropskog projekta.

Apsolutno je ključno da Crna Gora ima dobre odnose sa svojim susjedima i državama članicama EU. Ohrabrujemo crnogorske vlasti da nastave sa radom u skladu sa koracima koji su preduzeti posljednjih sedmica kako bi se riješila otvorena pitanja sa EU susjedom Crne Gore, Hrvatskom.