Prof. dr Blažić: Ako neće parlament sebi da skrati mandat, onda to treba da učini Predsjednik države

Gostujući u emisiji „Tamo i natrag“ sa Slavkom Mandićem na A plus TV,
prof. dr Đorđije Blažić, dekan Fakulteta za evropske i državne studije, na pitanje da li očekuje prijevremene parlamentarne izbore odgovorio je da je Skupština Crne Gore morala davno da se raspusti, odnosno da joj se skrati mandat. Vlada je trebala da raspusti parlament a ne oni sami sebi da skraćuju mandat. Imala je za to hiljadu razloga. Koliko samo zakona čeka na usvajanje. To je neostvarivanje ključnih funkcija parlamenta, zakonodavne i ustavotvorne.  Ako parlament ne vrši zakonodavnu funkciju, vlada je morala da ga raspusti. Nakon toga, već sjutra dan predsjednik države raspisuje izbore. Ali, to ne odgovara partitokratiji. Treba držat fotelje još dvije, tri godine.

Suviše je providno to što partitokratija radi. Previše je providno, smatra Blažić. Jer, ne dešava se to jednom, ili dvaput, nego se to izreda dešava svaki put. A to će biti tako sve dok se ovaj narod ne opameti ili dok ne natjera partitokratiju da izmijeni ustav i donese neophodne zakone.

Na pitanje da li predsjednik države može da raspusti Skupštinu, Blažić je kazao da je to prilično složeno pravno pitanje. Nije pravo čitanje zakona nego je pravo tumačenje. Ključno tumačenje u pravu je ciljno tumačenje. To je spoznaja onoga ko primjenjuje pravo da prvo jezičkim tumačenjem dolazi do stava da mu je to jezički jasno a onda u primjeni ulazi u spoznaju što je zakonodavac htio da postigne sa tom pravnom normom. Koji društveni cilj da ostvari ili zaštiti ili koju društvenu vrijednost treba da ostvari ili zaštiti?

Članom 92 Ustava Skupština se raspušta ako ne izabere Vladu u roku od 90 dana od dana kada predsjednik CG prvi put predloži mandatara, ali ne i situaciju kada nije ni odredio mandatara (tzv “pravna praznina”), i dao ovlašćenje Predsjedniku da u toj situaciji raspusti Skupštinu ukazom.

Skupštinu, jasno je, more raspustiti Vlada i Predsjednik CG. Jezičkim  tumačenjem nije sporno ovlašćenje Predsjednika da raspušta skupštinu, ali mogu biti sporni uslovi jer ustav propisuje samo jednu situaciju koja je vezana za neizbor mandatara ( člana 92 stav 1) . U drugoj situaciji iz stave 2 kada Skupština ne obavlja nadležnosti duže vremena Skupštinu raspušta Vlada a Predsjednik donosi Ukaz o raspuštanju Skupštine (član 92 stav 3).

U konstaklaciji takvog pravno stanja i činjeničnog stanja i očiglednog višegodišnjeg kolapsa institucija, posebno Skupštine ali drugih organa vlasti  -ustavnog suda, sudskog savjeta, itd ali i  neuredjenosti ove životne situacije ustavom tzv.”pravna praznina” jedini način rješavanja ovog pitanja , ako Skupština ne skrati sebi mandate, je ciljno tumačenje. Ciljno i analogno tumačenje  ima za cilj ta u ovakvim ustavom neuredjenim situacijama primjeni parvo u kontekstu cilja normi koje uredjuju slične situacije tj da obezbjedi da ustavne norme ostvare svoju svrhu i društveni cilj. U tom kontekstu svakako nebi se moglo tumačiti da je cilj ustavopisca i organa koji primjenjuju parvo bude nastavak  “blokade” ključnih državnih institucija zbog nevršenja svojih funkcija već naprotiv da se obezbjedi da se uspostavi funkcionisanje tih institucija . U tom kontekstu se i tumače i primjenjuju sve pravne norme bilo kog pravnog akta !

U ovoj konfuznoj “pat” situaciji istu je nužno rješavati nužnim ciljnim i analognim tumačenjem i stava 2 člana 92 Ustava  da se Skupština raspušta ukazom Predsjednika, iz jednostavnog razloga što vd. Vlada ima ustavno ograničenje da ne može da raspusti Skupštinu iz člana 110 stav 3 . Dakle umjesto Vlade kao izvršnog organa koja ima ustavno ograničenje, Predsjednik Crne Gore, koji takođe pripada izvršnoj vlasti , iz istih razloga zbog kojih raspušta i Vlada, mogao bi da raspusti Skupštinu jer inače ima ovlašćenja stavom 3 da je “raspušta Ukazom” u istoj situaciji kada Skupština duže vrijeme ne obavlja nadležnosti utvrđene ustavom.

Dakle, nesporno je da Predsjednik države ima ovlašćenja za raspuštanje Skupštine u situaciji kada Vlada ne može da raspusti Skupštinu. Onda on donosi ukaz o raspuštanju skupštine.

Moje stanovište, objašnjava Blažić, u ciljnom tumačenju i tumačenju analogije je Predsjednik Crne Gore mogao da raspusti skupštinu zbog toga što to ne može da učini Vlada. A predsjednik formalno pravno ima to ovlašćenje. Dakle, je li cilj da nastavimo ovakvo bezakonje dovijeka ili je cilj da presječemo, zapitao se Blažić, lično vjerujući da bi najbolje rješenje bilo da skupština sama sebi skrati mandat. Ali, ako neće, da to učini predsjednik.