Obilježavanje Dana pobjede nad fašizmom i Dana Evrope

Danas se obilježava Dan pobjede nad fašizmom u Drugom svjetskom ratu i Dan Evrope. Iako zapadnoevropske zemlje Dan pobjede proslavljaju dan ranije, većina zemalja bivšeg Istočnog bloka trijumf nad Njemačkom i njenim saveznicima proslavljaju 9. maja.

7. maja 1945. godine njemačka vojska potpisala je predaju u francuskom Reimsu, 8. maja dokument o predaji potpisan je i u Berlinu, a na snagu je stupio sa 8. na 9. maj po moskovskom vremenu. Time je formalno završen Drugi svjetski rat u Evropi, ali su ostaci njemačkih trupa i njihovih saveznika još nekoliko dana pružali otpor, a u Jugoslaviji je to potrajalo do 15. maja.

Datum koji predstavlja zvanični završetak Drugog svjetskog rata jeste 2. septembar, kada je na američkom bojnom brodu Misuri u Tokijskom zalivu Japan potpisao kapitulaciju poslije bacanja atomskih bombi na Hirošimu i Nagasaki.

U ratu koji je trajao nešto manje od šest godina, našla se 61 država i oko 110 miliona vojnika.

Procjene govore o 50 do 80 miliona poginulih, od toga je civila bilo između 38 i 55 miliona.

Državna komisija bivše Jugoslavije svojevremeno je objavila da je u ratu poginulo 1.706.000 osoba, među njima više od 300.000 boraca.

Na prostorim nekadašnje Jugoslavije strane i domaće fašističke snage tokom Drugog svjetskog rata učestvovale su u sistematskoj likvidaciji pripadnika naroda koji su smatrani “neljudima”. U cijeloj Evropi sistematski je ubijeno šest miliona Jevreja, dok je na prostorima NDH i drugim marionetskim uporištima, pored Jevreja, likvidirano desetine hiljada Srba i Roma te antifašista u redovima hrvatskog, bošnjačkog i crnogorskog naroda.

Ove godine zbog pandemije koronavirusa u evropskim državama većina događaja je odgođena, otkazana ili se održava online.

Ipak, neki događaji će biti i održani, pa će tako njemačka kancelarka Angela Merkel i predsjednik Frank-Valter Štajnmajer položiti vijence na spomenik žrtvama rata i diktature u Berlinu, dok će na Brandenburškoj kapiji u Berlinu biti projektovano “Hvala vam” upućeno savezničkim snagama.

U Parizu će biti održane ceremonije zatvorene za javnost, tokom kojih će predsjednik Emanuel Makron položiti vijenac na Spomenik neznanom vojniku.

U Velikoj Britaniji će biti održana dva minuta ćutanja, nakon obraćanja kraljice Elizabete Druge.

Naciji će se obratiti i britanski premijer Boris Džonson, a i avioni Kraljevskih vazduhoplovnih snaga preleteće nad četiri prijestonice Ujedinjenog Kraljevstva.

Češki političari dolaziće u razmacima od 10 minuta kako bi položili vijence na spomenik na Vitkov brdu u Pragu.

U Austriji će biti održana virtuelna ceremonija u znak sjećanja na žrtve Drugog svjetskog rata.

Iako su tradicionalna vojna parada i druge manifestacije povodom Dana pobjede u Rusiji odložene su zbog pandemije virusa korona, iznad Crvenog trga će na Dan pobjede proletjeti 75 aviona i helikoptera.

Nakon toga će, kako je najavljeno, predsjednik Rusije Vladimir Putin položiti cvijeće pored Večne vatre kraj zidina Kremlja.

Povodom 9. maja Dana pobjede nad fašizmom Vojska Crne Gore izvršila je juče počasnu artiljerijsku paljbu s platoa brda Gorica u Podgorici.

Dan Evrope

Deveti maj obilježava se i kao Dan Evrope, jer tog je dana 1950. godine ministar spoljnih poslova Francuske Robert Šuman objavio deklaraciju kojom je pozvao na uspostavljanje novog poretka u kojem ne bi bilo mjesta za sukobe među evropskim zemljama.

Suština njegove ideje bila je u uspostavljanju zajedničkih tijela, tačnije odnosa, najprije u proizvodnji i distribuciji uglja i čelika kao temelja industrijske snage.

Naredne godine osnovana je Evropska komisija za ugalj i čelik, koja je vremenom prerasla u Evropsku ekonomsku zajednicu, da bi četiri decenije kasnije, 1991. u holandskom gradiću Mastrihtu bila proglašena Evropska unija.

Evropski savjet je 1955. godine u Milanu odlučio da se dan objavljivanja Šumanovog plana, 9. maj, obilježava kao Dan Evrope.

CdM