Nedopustive analogije

Raković i Joanikije

Laži Rakovića u kontinuitetu

Na tribini ,,Republika Srpska – vraćanje otetih ustavnih nadležnosti“, koja je nedavno održana u Beogradu, naučni savjetnik sa Instituta za noviju istoriju Srbije, istoričar, Aleksandar Raković, iznio je nekoliko neistinitih tvrdnji o prošlosti Crne Gore. Raković je kazao da su Srbija i Crna Gora u XIX vijeku ustanovile modernu srpsku državnost sa dva državna centra, da su ujedinjenjem Crne Gore sa Srbijom 26. novembra 1918. godine dva tipa srpske državnosti ujedinjena u državnost Srbije, da je izgledan ,,momenat kada će Crna Gora obnoviti srpsku državnost Kraljevine Crne Gore“, i konačno da će Srbija, Republika Srpska i Crna Gora u perspektivi biti ,,slobodne i ujedinjene“.

Iako nije objasnio na čemu temelji optimizam da će se Crna Gora ujediniti sa Srbijom i Republikom Srpskom, istraživanja javnog mnjenja u Crnoj Gori ne idu u prilog njegovoj tezi. Naprotiv, nedvosmisleno govore da ujedinjenje sa Srbijom podržava samo neznatan dio crnogorskog stanovništva. S druge strane, većina stanovnika Crne Gore i u budućnosti Crnu Goru vidi kao nezavisnu, međunarodno priznatu državu i punopravnu članicu Evropske unije. Samim tim, nade da će se u perspektivi realizovati Njegoševa vizija ,,sve Srbije od Dunava do mora“, realnim se čine jedino osobama koje su pomiješale stvarnost sa naučnom fanatastikom. Za to im se i čini izglednim sulude ideje, da će savremena Crna Gora ,,obnoviti srpsku državnost Kraljevine Crne Gore“.

Tvrdnje da su Srbija i Crna Gora u XIX vijeku ostvarile modernu srpsku državnost sa dva državna centra, poluistinita je konstatacija kada je riječ o Srbiji. Naime, sultanovim Hatišerifom iz 1830. godine Srbija je postala autonomna kneževina Osmanskog carstva, dok je knez Miloš Obrenović dobio berat kojim mu se priznavalo nasledno kneževsko dostojanstvo. Tako je, prema riječima Vladimira Ćorovića, Srbija ,,postala evropska država“, sa domaćom dinastijom (Obrenovićima) ali ,,pod turskim suverenitetom i ruskom zaštitom“.

Kada je Srbija dobila autonomni status u Osmanskom carstvu, Porta je Crnu Goru odavno smatrala nezavisnom državom, na čijem se čelu duže od jednog vijeka nalazila dinastija Petrović-Njegoš. Pritom, za razliku od Srbije, kojoj je Porta do 1833. godine izbjegavala da preda teritorije (šest nahija) garantovane Hatišerifom, Crna Gora se do tada značajno teritorijalno uvećala na račun Osmanskog carstva, da bi nakon veličanstvene pobjede na Grahovcu, na Carigradskoj konferenciji, dobila i međunarodno priznatu granicu prema Osmanskom carstvu. U odnosu na Srbiju koja je bila autonomna kneževina Osmanskog carstva, krajem pedesetih godina XIX vijeka Crna Gora je za velike sile praktično bila nezavisna, međunarodno priznata država, iako će joj to biti zvanično potvrđeno tek dvadesetak godina kasnije, na Berlinskom kongresu.

U momentu kada su crnogorsku granicu sa Osmanskim carstvom priznale velike sile, u srpskim gradovima nalazila se osmanska vojska, dok se na beogradskoj tvrđavi nakon predaje ključeva grada knezu Mihailu 1867. godine, pored srpske vijorila i osmanska zastava. Iako je knez Mihailo predaju ključeva grada Beograda predstavljao kao veliki diplomatski trijumf, rezignirana činjenicom da se u znak osmanskog suvereniteta na beogradskoj tvrđavi vijori osmanska zastava, Vladimir Ćorović ističe da se srpska omladina ,,rugala tom sulatnovom poklonu“: ,,Mrko gledaj polumesec do sad srpski žar, sad nam mora mio biti jerbo nam je dar. Do sad beše jedan barjak uzdanica sva, srpska vojska, srpsko srce, sad ih imaš dva“.

Da je za razliku od Srbije, crnogorska nezavisnost bila neupitna za velike sile najbolje potvrđuju i odluke Berlinskog kongresa, na kome su Crnoj Gori nezavisnost formalno priznali samo Osmansko carstvo i Velika Britanija. S druge strane, Srbiji i Rumuniji nezavisnost su 1878. godine priznale sve učesnice Berlinskog kongresa, što je bitna razlika koju Raković relativizuje. Na isti način pokušava da prisajedinjenje Crne Gore Srbiji 1918. godine prikaže kao ravnopravno ujedinjenje dva tipa srpske državnosti u državnost Srbije, što je prvorazredna glupost i nepoznavanja elementarnih istorijskih činjenica. Srbija se 1918. godine nije ujedinila sa Crnom Gorom, već je bila prisajedinjenja Srbiji. I kao integralni dio Srbije ušla u Kraljevinu Srba, Hrvata i Slovenaca, a ne kao nezavisna država, kako to posljednjih godina nastoje prikazati brojni istoričari. No, ako je do 1918. godine većina Crnogoraca podržavala ujedinjenje sa Srbijom, istorijsko iskustvo brzo ih je uvjerilo da su napravili kardinalnu grešku. Za to je izvjesno da koncept ujedinjenja neće nikada ostvari. Tim prije, jer osim neznatnog broja ljudi u Crnoj Gori i regionu, koji žive u uvjerenju da se može ponoviti nova 1918. godina, ova anahrona ideja izvjesno nema podršku većine crnogorskih građana a ni međunarodne zajednice.

pobjeda