MEĐUNARODNI SKANDAL: Raskrinkana agenda koncerna Vijesti, Ure i ANB-a za progon crnogorskih antifašista

Brojne uticajne nevladine organizacije za ljudska prava, novinarska udruženja iz Crne Gore i regiona Zapadnog Balkana žestoko su reagovale na izvještaj regionalne Balkanske informativne mreže za istraživačko novinarstvo (BIRN), koja je u mapiranju krajnje desničarskih organizacija u Crnoj Gori targetirala devet građanskih aktivistkinja i aktivista, među kojima i dvije istaknute novinarke i urednice Pobjede da su članovi ekstremno desničarskih i religiozno ekstremnih organizacija.

Reakcije su se najbolje mogle vidjeti u Sarajevu tokom drugog dana BIRN-ove konferencije o krajnjoj desnici na Balkanu, na kojoj je prije dva dana predstavljen skandalozni izvještaj.

UPOZORENJE IZ SARAJEVA
Zbog činjenice da su antifašistički aktivisti i aktivistkinje označeni kao ekstremisti, značajan broj učesnika konferencije su pozvali BIRN da se ogradi od dijela izvještaja koji se odnosi na Crnu Goru, ukloni ga sa interaktivne mape, da uputi izvinjenje targetiranim antifašistima, ali i svojoj publici zbog manipulativnog i zlonamjernog izvještaja.

Tako je Izabela Kisić, izvršna direktorica Helsinškog odbora Srbije, rekla da je stavljanje aktivistkinja organizacije ,,Bogougodnice“ i liste ljudi označenih kao pripadnici navodne organizacije ,,Komite i patriote Crne Gore“ na mapu desnih ekstremističkih organizacija BIRN-a krajnje opasno i, po svemu sudeći, politički motivisano.

– Ovo je s pravom izazvalo veliku zabrinutost organizacija civilnog društva u Crnoj Gori koje su upozorile da se radi o napadu na poznate antifašiste, građanske aktiviste, novinare i borce za ljudska prava – kazala je Kisić.

Svjesna tenzija u Crnoj Gori, Kisić naglašava da je ,,targetiranje ljudi koji se suprotstavljaju religioznom fundamentalizmu i ekstremizmu Srpske pravoslavne crkve u funkciji ne samo njihovog delegitimisanja nego i obesmišljavanja aktivizma zasnovanog na liberalnim principima i konceptu ljudskih prava.

– Osim toga, ovaj izvještaj za Crnu Goru relativizuje odgovornost svih onih koji ugrožavaju državnost Crne Gore i pokušavaju od nje napraviti marionetsku državu Srbije – zaključila je Kisić.

Profesorica dr Edina Bećirević sa Fakulteta za kriminalistiku, kriminologiju i sigurnosne studije Univerziteta u Sarajevu, jasno je stavila do znanja da je BIRN, organizacija ,,sa kojom već dugo i rado sarađuje“, ovaj put zloupotrijebljena, te da slučaj ,,crnogorskih antifašista-ekstremista“ ukazuje na razvijenu strategiju u kojoj populistički i antiliberalni režimi smišljeno siju sumnje s ciljem da ovladaju dijelom nevladinog sektora u regionu, koji je i dalje nezavisan.

PUTINOV MODEL
Podsjetila je na model propagande iz ranih godina vladavine Vladimira Putina koji je Peter Pomerantsev opisao u knjizi ,,Ništa nije istina i sve je moguće“.

Boraveći u Rusiji, ističe profesorica Bećirević, Pomerantsev je upoznao čudan propagandni model – kada vas režim ne pokušava toliko uvjeriti u nešto, već samo sije sumnje, sije nesigurnost, imate osjećaj da živite u čudnom svijetu u kojem nikada niko nije mogao znati što se događa i u kojem su se politički jezik i ideologija razdvojili; bilo je to kao da su riječi odvojene od svog značenja. Od lažnih izbora do pluralnih medija sve je bilo kontrolisano iz središta.

Bećirević je sugerisala da je knjiga Pomerantseva veoma prigodna za razumijevanje ovog skandala sa BIRN-ovim izvještajem iz Crne Gore.

– Ovo što živimo danas u regionu, upravo je preslikan propagandni model iz ranog Putinovog perioda. Sve što je potrebno jeste da se posije sumnja. Osvojen je politički prostor, uglavnom su osvojeni i mediji… BIRN-ov izvještaj kojim su časni antifašisti i feministice stavljeni u grupu sa okorjelim ekstremistima opasno narušava taj prostor u kojem je stvarnost i dalje stvarnost, ali narušava i onaj mali dio virtualnog sigurnog prostora u kojem se kao istraživači ekstremizma osjećamo sigurno – zaključila je Bećirević na konferenciji u Sarajevu.

JOVANOVIĆ: SVI KOJI TREBA SU U IZVJEŠTAJU
Međunardni skandal izazvala je istraživačica BIRN-a, novinarka koncerna Vijesti Jelena Jovanović koja je, pozivajući se na navodnu metodologiju BIRN-a i ,,pouzdane“ informacije Agencije za nacionalnu bezbjednost (ANB), ustvrdila da su ,,stalna prijetnja za stabilnost Crne Gore“ – osim četiri organizacije srpskih bratstava, te jedne islamske fundamentalističke organizacije iz regiona Plava i Rožaja – i građanski aktivisti i novinari?!

Gostujući juče u pregledu štampe na Televiziji Vijesti, kazala je da je u projekat uključena od aprila i da je na njemu radila „sa kompletnim timom BIRN-a“.

– Nije ovdje targetiran niko ko nije trebao da bude tu. Sve ono što se dešava od kada je mapa predstavljena u Sarajevu, pokazuje da je zaista svima i bilo mjesto tu – eksplicitna je bila Jovanović dodajući da nije riječ o targetiranju antifašista.

Novinarka koncerna Vijesti se očigledno zaigrala u ranim jutarnjim časovima ivjerovatno nije očekivala salvu burnih reakcija koje su uslijedile kasnije tokom dana, iz zemlje i regiona, iz kojih je više nego jasno da jeste riječ o difamaciji crnogorskih antifašista, ali i diskreditaciji BIRN-a počinjenoj njenim angažovanjem na ovom, u suštini, veoma važnom projektu.

I, sasvim moguće, nije se nadala da će njen rad biti ponovo analiziran iz BIRN-a, što navodi na zaključak da izvještaj iz Crne Gore nije prošao obavezni ,,fact cheking“ (provjeru činjenica) što bi trebalo da bude standardna metoda rada ove renomirane organizacije.

PONOVNA PROVJERA
Upravo je ponovnu provjeru izvještaja iz Crne Gore najavio juče izvršni direktor BIRN BiH, koji je nosilac projekta, Denis Džidić.

U razgovoru za portal Standard priznao je da će ta organizacija brzo raditi nezavisnu procjenu validnosti objavljene mape ekstremnih organizacija na Zapadnom Balkanu u Crnoj Gori, te da on stoji samo iza dijela izvještaja koji se odnosi na BiH.

– Što se tiče ovog dijela o Crnoj Gori, upoznati smo sa primjedbama. Znate ko je istraživač, ko je bio urednik, a i regionalni urednici su kroz to prolazili. Ne bježimo od odgovornosti, uradićemo nezavisnu procjenu da vidimo je li eventualno došlo do nekih grešaka. Vidim da je prispio veliki broj reakcija i shvatamo ih ozbiljno. Zato ćemo pogledati o čemu se radi i nakon toga se brzo izjasniti, a ako je došlo do nekih grešaka i izviniti. Ja, kao neko ko se bavi Bosnom i Hercegovinom, ni ne znam za organizacije i osobe u Crnoj Gori šta i kako rade – rekao je Džidić.

Na pitanje da li je vidio analizu i mapu prije nego je objavljena i prezentovana u Sarajevu na konferenciji BIRN-a, Džidić je rekao da nije, ali da su taj uradak gledali regionalni urednici.

Zanimljivo, u razgovorima za Pobjedu i Dušica Tomović i Samir Kajošević, koji sa Jovanović čine redakciju za Crnu Goru, naglasili su da nijesu imali nikakvog udjela u pisanju ili čekingu crnogorskog izvještaja o mapiranju krajnje desnih ekstremnih organizacija u Crnoj Gori. Njihove riječi su suprotstavljene stavu Jovanović koja je ustvrdila da je na izvještaju radila sa ,,kompletnim timom BIRN-a“.

,,TEŠKA ČIZMA DEZINFORMACIJA“
U međuvremenu, javnost u Crnoj Gori se uzburkala i uslijedile su juče brojne oštre reakcije.

Institut za medije Crne Gore je saopštio da sa zabrinutošću gleda na istraživanje BIRN-a, koji je u grupu ekstremističkih organizacija svrstao i okarakterisao aktivizam koleginica, novinarki Kaćuše Krsmanović i Tanje Pavićević, te ocijenio da je riječ o targetiranju novinarki, lošoj namjeri i zamjeni teza.

Centar za građansko obrazovanje pozvao je BIRN da revidira postojeću mapu krajnje desnih i ekstremističkih grupa na Balkanu kako ne bi za posljedicu imali devalvaciju i obesmišljavanje jedne kvalitetne ideje – poručio je programski direktor ove nevladine organizacije Petar Đukanović.

Relativizacija je, kako ističe, pogubno političko oružje i mnogo prodornije od negacije, a vjeruju da to nije bila ideja vodilja onih koji su osmislili, kao i onih koji su podržali, ovu mapu.

Iz Crnogorskog PEN centra pružili su podršku etiketiranim građanskim aktivistkinjama i aktivistima i ocijenili da je BIRN stavio ,,tešku čizmu dezinformacija na vrat građanskom aktivizmu i slobodnom novinarstvu u Crnoj Gori“.

Crnogorski helsinški odbor za ljudska prava pridružio se osudama i ocijenio da tendenciozna i opasna „analiza“ BIRN-a namjerno targetira građanske aktiviste i profesionalne novinare.

Povodom istraživanja mreže BIRN, tim Digitalnog forenzičkog centra saopštio je da dijele zabrinutost pojedinih učesnika konferencije, ali i crnogorske javnosti, zbog rezultata i svrstavanja crnogorskih građanskih aktivista i novinarki u grupu ekstremističkih organizacija.

– Posebno zabrinjava metodologija izrade dijela za Crnu Goru, koja se bazira na slobodnoj procjeni, odnosno „javnoj percepciji“, a ne na činjenicama i zvaničnim podacima – kazali su u DFC-u.

Juče su reagovale i Socijademokrate i Liberalna partija. U SD-u ocjenjuju da je BIRN objavljivanjem „interaktivne mape“ o desničarskim organizacijama i potencijalnim prijetnjama postala saučesnik u širenju dezinformacija koje imaju za cilj da patriotizam, zamjenom teza, pretvore u ekstremizam.

Poslanik Liberalne partije (LP) Andrija Popović tražio je juče da Skupština Crne Gore osudi targetiranje više uglednih građanskih aktivista, novinara i boraca za ljudska prava iz Crne Gore koji su označeni kao ultradesni ekstremisti.

– Građanske aktiviste, novinare i borce za ljudska prava BIRN je proglasio ultradesničarskim ekstremistima, nacrtao im metu. Ne radi se o partijskim ljudima i ne znam ko bi drugo mogao njih da zaštiti – kazao je Popović.

SVE PO SPISKU DEJANA VUKŠIĆA
Sporni izvještaj o desničarskim i religioznim ekstremistima u Crnoj Gori, sinoć do zaključenja ovog broja Pobjede, nije uklonjen sa sajta BIRN-a. Niti je javnosti i dalje poznata sociološko-politička metodologija po kojoj su targetirani antifašisti i građanski aktivisti.

Novinarka koncerna Vijesti je targetirala devet osoba. Kao članovi ekstremističke grupe ,,Komite i patriote Crne Gore“ označeni su Nebojša Mrvaljević, izvršni direktor Foruma slobodnih građana ,,Luča“, nekadašnji predsjednik omladine Liberalnog saveza Crne Gore Predrag Vušurović, građanski aktivista, borac za ljudska prava i nekadašnji član Savjeta za građansku kontrolu rada policije Aleksandar Saša Zeković, nekadašnja predsjednica partije Patriotsko-komitski savez i aktuelna odbornica u Nikšiću Tatjana Knežević-Perišić i Draško Martinović, navijač fudbalske reprezentacije Crne Gore.

Među religiozne ekstremiste uvrštene su navodne članice ,,Bogougodnica“ – građanske aktivistkinje Maja Miličković i Tijana Lopičić, kao i novinarke i urednice Pobjede Kaćuša Krsmanović i Tanja Pavićević.

Ni jedna od pomenutih organizacija formalno ne postoji, pa je osnovano postaviti pitanje: kojom je ,,naučnom“ metodologijom istraživačica Jovanović došla do ovog spiska?

Odgovor pruža sama autorka, pozivajući se na Agenciju za nacionalnu bezbjednost u izvještaju. Dok je opisivala djelatnost srpskih pravoslavnih bratstava Zavjetnici Tvrdoš Nikšić, Miholjski zbor, Stupovi i udruženje Vitezovi Svetog Jovana Vladimira ukazuje da je procjena ANB-a da ova udruženja – ,,ne predstavljaju opasnost po državu“?!

Što bi, valjda, trebalo da znači da devetoro građanskih aktivista i antifašista – jesu opasnost po stabilnost Crne Gore?!

Već iz ovog stava autorke i pozivanja na procjene Agencije za nacionalnu bezbjednost jasno se da uočiti da je Jovanović spisak ,,crnogorskih ekstremista“ preuzela iz ANB-a.

Pobjeda je još avgusta 2021. godine, koju sedmicu prije ustoličenja na Cetinju Joanikija Mićovića i dešavanja na Belvederu, upravo u tekstu novinarke Krsmanović, objavila informaciju da ANB pod vođstvom Dejana Vukšića u dosjeima vodi crnogorske patriote i građanske aktiviste kao – crnogorske ekstremiste.

Sličnu matricu preuzeo je kasnije i lider Ure i predsjednik Vlade Crne Gore koji je Pobjedu, Antenu M, Gradsku televiziju, M portal i novinare koji rade u tim medijima nazivao ,,fašististima“ ili ,,zaštitnicima mafijaških klanova“.

Naslonjena na te ,,informacije“ novinarka Jovanović je očito sačinila skandalozni izvještaj u kojem je bezočno targetirano devet javnih ličnosti. I sve je, bez ikakve dileme, rađeno po pravilima hibridnog rata koji Putinova Rusija koristi posljednje decenije: iskorišćena je platforma ugledne međunarodne istraživačke organizacije za plasiranje narativa o crnogorskim ekstremistima, koji posljednje dvije godine uveliko praktikuje koncern Vijesti i srpski tabloidi kada izvještavaju o političkim dešavanjima u Crnoj Gori.

Za posljedice po život targetiranih novinarka Jovanović, kao i njeni nadređeni, očito nijesu razmišljali jer, u njihovoj političkoj vizuri svaka borba za građansku multietničku Crnu Goru je – goli ekstremizam.

U jednom je, čini se, Jelena Jovanović bila u pravu, nesvjesna da crta auto-portret kada je, gostujući juče na TV Vijesti ocijenila da je ,,krajnje vrijeme da novinari prestanu biti dio problema“.

Ima logike: kada kao okorjeli novinarski snajperista targetiraš i tražiš uklanjanje iz javnog života građanskih aktivista, antifašista i novinara onda – nema problema.