LIKOVNA UMJETNOST (1960-2023) SLOBODANA-BOBA SLOVINIĆA HARMONIJA KONTRASTA I EKSPRESIJA IDENTITETA (XIV)

Piše: Božidar PROROČIĆ, književnik i publicista

REKVIJEM ZA ŠKOLJ (2000)

(koncept projekat, 19 potpisanih primijeraka)

 Rekvijem za Školj predstavlja jedno od ključnih djela u opusu Slobodana-Boba Slovinića, čije stvaralaštvo obuhvata široki spektar vizuelnih umjetnosti, sa posebnim fokusom na slikarstvo. Ovaj rad, realizovan kao konceptualni projekat u 2000. godini, uključuje 19 potpisanih primjeraka, što dodatno naglašava njegovu ekskluzivnost i intimnost. Sam naslov dela, Rekvijem za Školj, simbolično odražava teme gubitka i sjećanja koje su često prisutne u Slovinićevom radu. “Školj” u naslovu može biti interpretiran na više načina, uključujući metaforu za prolaznost ili za neki izgubljeni, idealizovani svijet. U tom kontekstu, djelo možda odražava nostalgičnu čežnju za starom Budvom, prije nego što je modernizacija promijenila njen izgled i duh. Vizuelno, Slovinić koristi harmoniju kontrasta da dočara emotivni i tematski sadržaj djela. Ovo se može ogledati kroz upotrebu oštrih linija koje se suprotstavljaju fluidnim oblicima, ili kroz primjenu tamnjih i svijetlih boja koje stvaraju dramatičan vizuelni efekat. Takva tehnika nije samo estetski privlačna, već i funkcioniše kao sredstvo za izražavanje dubokih ličnih i kolektivnih emocija. Ekspresija identiteta je još jedan ključni element u Slovinićevom pristupu. Njegova djela često istražuju ideje o ličnom i kulturnom identitetu, pri čemu se oslanja na simbole i motive koji su specifični za crnogorsku obalu i njen istorijski kontekst. U Rekvijemu za Školj, moguće je da se kroz prikazane simbole i kompoziciju ogleda refleksija na složenu istoriju Budve, koja je mjesto susreta različitih kultura i istorijskih uticaja.

Slovinićeva sposobnost da spoji lokalno sa univerzalnim, kao i njegov talent za vanvremensko slikarstvo kroz vizuelne medije, čine Rekvijem za Školj izuzetno važnim djelom u njegovoj karijeri. Kroz ovaj projekat, Slovinić ne samo da čuva sećanje na prošlost, već i provocira razmišljanje o tome kako se identiteti konstruišu, pamte i prenose kroz generacije. U cjelini, Rekvijem za Školj je primjer kako Slovinićeva umjetnost transcendirajući lično iskustvo postaje medij za istraživanje i komentarišući šire društvene i kulturne teme. To je djelo koje izaziva kako vizuelno tako i intelektualno, potvrđujući Slovinićevu ulogu kao jednog od ključnih likovnih umjetnika na prostoru Evrope i šire.

Slika „Školj“ iz 1999/2000. godine, rađena gvaš tehnikom, dimenzija 35×50 cm, predstavlja primjer ekspresivnog slikarstva koje na prvi pogled odiše snažnim uticajem postimpresionizma i ekspresionizma. Ovaj rad Slobodana Slovinića odlikuje se energičnim potezima četkice i izrazito živim bojama koje dočaravaju dinamičnost i pokret prirodnog pejzaža. Kada se Slovinićev pristup uporedi sa djelima svjetskih slikara, ne može se zaobići aluzija na Vinsenta van Goga, posebno na njegovu tehniku snažnih i vrtložnih poteza koje vidimo u djelima poput „Zvezdana noć“. Iako Slovinić ne koristi identičan stil, intenzitet i emotivnost kojom „Školj“ pulsira reflektuju istu potrebu za izražavanjem unutrašnje žestine i emocionalnog stanja umjetnika. Boje su izborile glavnu ulogu u ovoj kompoziciji, đe se susreću topli i hladni tonovi stvarajući pulsirajuću atmosferu. Ovo nas podsjeća na radove Anrija Matisa, koji je bio majstor korišćenja boje i oblika da izrazi radost i energiju života. Ipak, Slovinićeva paleta je nešto tamnija, gotovo olujna, što možda sugeriše na emotivni bunt ili na tajnovitu energiju koja se izdiže iz samog pejzaža.

Kompozicija slike „Školj“ je fluidna, oblici se stapaju i prepliću stvarajući utisak vodenog elementa koji je u konstantnom pokretu. Postoji izvjesna povezanost sa radovima Oskara Kokoške đe su deformisani oblici i dramatični izrazi bili sredstva za istraživanje ljudske psihe. Slovinić se, pak, fokusira na prirodni pejzaž, ali sa sličnom intenzitetom i namjerom da prenese osjećanje duboke povezanosti sa prirodom. Pored toga, u djelu se može primijetiti i uticaj apstraktnog ekspresionizma, naročito kada je u pitanju slobodan tretman forme i boje. Slovinićevi potezi četkicom su slobodni i spontani, oni ipak ostaju jasno vezani za prepoznatljivu formu pejzaža. Kroz djelo „Školj“, Slovinić se uspešno služi vizuelnim jezikom koji je internacionalno prepoznatljiv, ali ga primenjuje na način koji oslikava i čuva jedinstveni duh mesta koje predstavlja. Ovako, Slovinić stvara delo koje je istovremeno lično i univerzalno, istinski primer kako lokalni identitet može biti izražen kroz vizuelnu umetnost koja rezonuje sa globalnom publikom.

Ovaj gvaš na papiru, datiran Školj u 2000. godinu, ističe se svojom energičnom i slojevitom kompozicijom koja zaokuplja posmatrača. Slika “Školj 2000” Slobodana Slovinića odzvanja ritmičkim skladom i strukturnom dinamikom, koja se može uporediti sa arhitektonskim motivima u djelima Paul Klea. Kleov uticaj je vidljiv u finoj mreži linija koje kreira Slovinić, te u balansu između figuracije i apstrakcije. Geometrijska struktura i linearni elementi daju osećaj dubine i perspektive, dok energetski potezi četkice donose slobodu i spontanost koja podsjeća na lirsku apstrakciju koju je promovisao Vasilij Kandinsi. Slovinić, poput Kandinskog, koristi boju i formu da prenese unutrašnju emotivnu realnost a ne samo spoljašnju vizuelnu sličnost. Boja u Slovinićevom radu djeluje kao nezavisni entitet, sa slobodom da istražuje sopstvenu dramaturgiju unutar granica platna. Ovaj pristup boji nalazi paralele u djelima Mark Rotka, đe boja postaje sredstvo meditacije i introspekcije. Međutim, za razliku od Rotkovih često monolitnih polja boje, Slovinić upotrebljava boju da stvori energičnu naraciju, bogatu teksturama i nijansama. Slovinićeva slika takođe odražava nešto od futurističke fascinacije pokretom i brzinom. Slojevi i fragmenti koji se prepliću stvaraju utisak brzog kretanja, slično slikama Umberta Bocionija. Međutim, dok su futuristi slavili tehnološki napredak i dinamiku modernog života, Slovinić se čini više usredsređenim na interpretaciju i doživljaj prostora kroz svoje subjektivne vizije.

Na slici “Školj 2000” možemo prepoznati i odjek postmoderne senzibiliteta u načinu na koji se motivi iz stvarnosti preklapaju, deformišu i reinterpretiraju, na sličan način kako je to radio Robert Raušenberg u svojim kombinovanim slikama. Slovinićeva upotreba fragmentacije i složenosti u kompoziciji predstavlja odmak od tradicionalnog pristupa pejzažu, nudeći jedinstvenu vizuelnu naraciju koja odražava složenost savremenog doživljaja prostora i vremena. U cjelini, “Školj 2000” Slobodana Slovinića je delo koje se odlikuje bogatstvom vizuelnog jezika i tehnike, pružajući gledaocu višeslojno iskustvo koje podstiče refleksiju o prirodi percepcije, memorije i identiteta mesta koje delo predstavlja. Slovinić ovde uspeva da kombinuje lokalne motive sa univerzalnim jezikom umetnosti, stvarajući delo koje je u isto vreme duboko lično i široko komunikativno.

U sklopu likovne kritike, “Rekvijem za Školj” (2000) Slobodana Slovinića predstavlja slojevito i višeznačno umjetničko djelo koje u sebi nosi bogatstvo interpretativnih pravaca i emotivnih dubina. Ovo djelo stoji kao monumentalni simbol u Slovinićevoj karijeri, istovremeno odajući počast prošlim vremenima i komentarišući trenutno stanje. Slovinićevo slikarstvo je dijalog između tradicije i savremenosti, između ličnog izraza i univerzalne komunikacije. Umjetnikova tehnika gvaša na papiru omogućava mu da stvori slike koje su izrazito vibrirajuće i bogate teksturama, što “Rekvijem za Školj” pretvara u vizuelno proživljavanje koje je jednako moćno kao i lično sjećanje. Kroz upotrebu kontrastnih boja, dinamičnih linija i jakih poteza četkice, Slovinić ne samo da slika pejzaž, već pejzaž u trenutku emocije, čineći ga živim i promjenljivim, otvorenim za interpretacije. Harmonija kontrasta koju je umjetnik postigao ne odražava se samo u boji i formi, već i u sadržaju. Slovinić prepliće tišinu prošlosti sa grmljavinom sadašnjosti, stvarajući likovnu ekspresiju koja se odnosi na unutrašnje i spoljašnje svjetove koji su u stalnom sukobu i pomirenju. Ekspresija identiteta je jasno prisutna, ne samo kao refleksija na istorijsko i kulturno nasleđe Budve, već i kao istraživanje šireg, globalnog pitanja identiteta u kontekstu promjene i nestalnosti.

U poređenju sa svjetskim slikarima, Slovinić pokazuje da se lokalni identitet i karakter mogu izraziti kroz univerzalni vizuelni jezik. Kao što je Kaspar David Fridrih kroz svoje pejzaže razmatrao čovjekovu vezu sa prirodom i transcendenciju, tako i Slovinić koristi Školj – koja simbolično predstavlja Budvu – da razmišlja o prolaznosti, memoriji i vezi između čovjeka i prostora u kojem živi. U konačnom zaključku, “Rekvijem za Školj” stoji kao važan umjetnički rad koji nas podsjeća da je umjetnost uvijek u dijalogu sa vremenom u kojem nastaje, odražavajući ne samo umjetnikov unutrašnji svijet, već i spoljašnju stvarnost koja nas oblikuje. Slovinić se uspješno utisnuo u diskurs savremene umjetnosti, pružajući nam djelo koje nadilazi lokalni kontekst i dopire do univerzalnih tema ljudske egzistencije. “Rekvijem za Školj” je, u suštini, himna trajanju i promjeni, osvetljavajući put kroz koji umjetnost i sjećanja nastavljaju da žive i nakon što originalni trenutak prođe.