LIKOVNA UMJETNOST (1960-2023) SLOBODANA-BOBA SLOVINIĆA HARMONIJA KONTRASTA I EKSPRESIJA IDENTITETA (XIII)

MIT O BUDVI (2000- ) (ciklus u razvoju)

 Piše: Božidar PROROČIĆ, književnik i publicista

 U seriji djela “Mit o Budvi”, koja se odvija od 2000. godine pa nadalje, Slobodan-Bobo Slovinić kontinuirano gradi narativ koji je jednako bogat u svojoj vizuelnoj prezentaciji kao i u svojoj emotivnoj dubini. Ovaj “ciklus u razvoju” predstavlja više od umjetničke studije jednog mjesta; on je istraživanje mita, istorije i duše mediteranskog bisera – Budve. Slovinićeva djela nisu statični prizori već dijalozi s vremenom i memorijom, đe svaki potez četkice ili linija pera doprinosi složenoj tapiseriji koja priča priču ovog drevnog grada. Kroz Slovinićevu umjetničku vizuru, Budva nije samo geografski prostor definisan zidinama starog grada ili modrinom Jadranskog mora. Ona je živi entitet, sa slojevima istorije koji se preklapaju poput valova koji nemirno udaraju o njene kamene obale. Svaki rad iz ciklusa je kao vremenska kapsula, zadržavajući trenutak u vremenu dok istovremeno sugerišući beskrajnu fluidnost istorije i kulture. Slovinić svojim radovima otvara vrata percepcije, pozivajući nas da zakoračimo u prostor đe je mit stvaran koliko i stvarnost i đe se istorija osjeća gotovo opipljivom. U uvodu ove likovne kritike, posebnu pažnju treba posvetiti Slovinićevom majstorstvu u radu sa bojom i svijetlom. Njegova paleta, istovremeno bogata i suptilna, donosi kvalitete svejtlosti karakteristične za primorske gradove, đe je sunce istovremeno i slikar i skulptor. Sjaj i sjenke koje igraju po zidinama, uske ulice koje oživljavaju u sumrak, refleksije na površini mora koje postaju ogledala prošlosti – sve su to elementi koje Slovinić vješto koristi da bi dočarao svoj “Mit o Budvi.”

Analizirajući dalje, možemo uočiti i složenu interakciju između tradicionalnog i modernog, između drevnog nasleđa i neprestanog priliva novih narativa koji se utkaju u teksturu grada. Slovinić to čini kroz seriju slika koje ne samo da dokumentuju, već i interpretiraju. On ne prikazuje samo pejzaže i arhitekturu; on prikazuje i život, dinamiku, ljudsku stranu Budve koja diše kroz svaku pukotinu njenih kamena. Ova likovna kritika istražuje i kako se Slovinićevi radovi postavljaju u kontekst savremene evropske umjetnosti, đe se oni mogu uporediti sa radovima koji takođe traže da prepoznaju i ožive mitologiju svojih subjekata. Kao što su drugi umjetnici koristili pejzaž ili urbani prostor da ispričaju priče o identitetu i pripadnosti, Slovinić koristi Budvu kao platno za pričanje vlastitog mita, izrađenog iz ličnih doživljaja, kolektivne memorije i šireg društvenog konteksta. Dok Slovinićev ciklus “Mit o Budvi” nastavlja da se razvija, on predstavlja obećavajuću šansu za pratioce umjetnosti da svjedoče kako jedan umjetnik može stalno reinterpretirati i preispitivati mjesto, transformišući ga u nešto što i mistično i magično. Umjetnost je vječni dijalog između stvarnosti i interpretacije, a u seriji “Mit o Budvi”, Slobodan-Bobo Slovinić maestralno nadopisuje svoje poglavlje u ovom beskrajnom narativu. Ova serija, koja se razvija od početka novog milenijuma, je Slovinićev omaž gradu koji je preživio vekove i koji i danas pulsira kao vitalno srce Jadrana.

Već u prvom pogledu na Slovinićeve radove, primijetan je fluidni dijalog između tradicije i inovacije. Koristeći Budvu kao svoju muzu, Slovinić prepliće stvarnost sa mitologijom, povezujući drevno sa savremenim. Njegove slike su poput odraza u vodi: stvarne, a ipak promjenljive i misteriozne, one zrače jedinstvenom svjetlošću Mediterana, tkajući vjekovne priče u svaki potez četkice. Slovinićev rad može se uporediti sa dubokim slojevima boja i emocija koje nalazimo kod Mark Šagala, čija djela često predstavljaju sanjive, polu-mitološke pejzaže ispunjene simbolikom. Kao Šagal i Slovinić teži da premosti jaz između zemaljskog i eteričnog, između konkretnog prostora i prostora snova i imaginacije. Budva, kroz Slovinićevu paletu, postaje više od turističkog dragulja – postaje besmrtna, sveprisutna u svojim zidinama koje pričaju priče, u svojim kamenim ulicama koje odzvanjaju koracima generacija. Prolaznici, svetionici, brodovi u daljini, sve je to povezano u jedan vječni trenutak koji Slovinić bilježi. Njegova djela su kao prozori u vrijeme, otvarajući pogled u prošlost dok istovremeno isijavaju sadašnjost i predskazuju budućnost.

Slovinićev pristup u ciklusu “Mit o Budvi” jeste i pristup arheologa i mistika. On kopajući kroz slojeve boja otkriva artefakte emocija i uspomena, povezujući nas sa univerzalnim ljudskim iskustvom kroz specifičnost lokalnog. Ova serija je metaforički most između stvarnog i mitskog, dokaz da je svaki kamen, svaka ulica, svaki talas nosilac priča koje samo čekaju da budu ispričane. Umjetnikova vizija Budve kao mitskog mjesta oslanja se na razumijevanje kako geografija oblikuje identitet, kako istorija oblikuje naraciju, i kako umjetnost može oblikovati i reinterpretirati oboje. Njegovi radovi nisu samo vizuelni dokumenti; oni su izjave o vremenu, kulturi i duhu koji traje. Slovinić nam ne pruža samo priliku da vidimo Budvu, već da je osjetimo, razumijemo i zapamtimo. Ciklus “Mit o Budvi” pokazuje da je Slovinićev umjetnički rukopis evoluirao i razvio se u snažan izraz koji istražuje kako se mit može ispreplesti sa pejzažom da stvori novu, živu istoriju. On nije samo slikar pejzaža; on je tumač snova i priča, slikajući scenu u kojoj je svaka linija, svaki oblik i svaka nijansa dio veće, kompleksnije slike koja se konstantno razvija i mijenja, kao i sam grad. Umetnost je večni dijalog između stvarnosti i interpretacije, a u seriji “Mit o Budvi”, Slobodan-Bobo Slovinić maestralno slika svoje poglavlje u ovom beskrajnom narativu. Ova serija, koja se razvija od početka novog milenijuma, je Slovinićev omaž gradu koji je preživio vjekove i koji i danas pulsira kao vitalno srce Jadrana.

Slika Slobodana-Boba Slovinića, nazvana “Budvanski mit” iz 2000. godine, prikazuje kompleksnu kompoziciju koja je izvedena sa velikom preciznošću i pažnjom prema detaljima, karakterističnim za Slovinićev opus. Slovinić se poigrava perspektivom i prostorom, istovremeno razbijajući i spajajući formu, što gledaocu omogućava da doživi višedimenzionalnost scene. Na slici se prepoznaje tehnička vještina crteža tušem, pri čemu umjetnik demonstrira izuzetnu kontrolu nad linijama i nijansama. Slika je podijeljena na segmente, svaki sa različitim oblicima i motivima, koji zajedno stvaraju mozaik različitih scena ili vizija. Možda su ovi segmenti metafora za različite aspekte mita ili istorije Budve, sugerišući način na koji se istorija sastoji od različitih priča i perspektiva koje su isprepletene. Uprkos tome što je izvedba crno-bijela, djelu ne nedostaje dinamike. Raznovrsnost tekstura i intenzitet linija stvaraju vizualni ritam koji privlači i zadržava pažnju posmatrača. Slovinićeva upotreba simbola i pisma na periferiji djela mogla bi ukazivati na konceptualnu komponentu, dodajući slojeve značenja koja pozivaju na daljnje istraživanje i interpretaciju. Slovinićeva umjetnost izaziva gledaoca da izučava, dešifruje i tumači, ostavljajući mnogo prostora za ličnu interpretaciju. “Budvanski mit” nije samo vizuelni doživljaj; to je intelektualna zagonetka koja se može rješavati i razumjeti na mnogo različitih načina, u skladu sa umjetnikovim poznatim sklonostima ka složenosti i dubini.

Na drugoj slici Slovinićevog “Budvanskog mita” iz 2000. godine, vidljiva je promjena medija – umjesto tuša, ovdje je korišćen krejon u boji. Odmah upada u oči mekša, fluidnija atmosfera koja je stvorena upotrebom boje. I dalje su prisutne Slovinićeve karakteristične segmentirane kompozicije, ali kolorit donosi novu dimenziju radu, dodajući toplinu i životnost. Nježne pastelne boje unose dinamičnost i vibraciju, što doprinosi emotivnom utisku djela. Segmentacija slike i dalje nagovještava različite perspektive ili fragmente priče, ali sada sa dodatkom boje, različiti djelovi još više ističu svoju jedinstvenost. Kompozicija je i dalje kompleksna, sa elementima koji se prepliću i protežu kroz različite panele, sugerišući povezanost i kontinuitet unutar mita ili istorije koju umjetnik želi da predstavi. Slovinićeva igra sa prostorom i oblicima postaje još bogatija zbog višeslojnosti koju omogućava upotreba različitih boja. Primjena boja omogućava i veću emotivnu ekspresiju, sa nežnim prijelazima i kontrastima koji se ne bi mogli postići samo crno-bijelim prikazom. Djelo odiše nekom vrstom lirskog nadrealizma, đe se stvarni elementi svijeta miješaju sa onim fantastičnim, otvarajući prostor za različite interpretacije i emotivne reakcije. Sve u svemu, ovo djelo pruža jedno drugačije iskustvo od prethodne verzije, demonstrirajući kako promjena medija može značajno uticati na vizuelni i emotivni doživljaj umjetničkog djela. Slovinić uspešno manipuliše tehnikom da bi dočarao raznolikost i složenost priče koja se krije iza “Budvanskog mita.”

Ovaj rad Slobodana-Boba Slovinića, pod naslovom “Kadmo” iz 2000. godine, crtež rad tušem koji se izdvaja svojom dinamikom i pokretom. Kompozicija je smjela, s figurama koje se kreću ili možda čak i strmoglavljuju kroz prostor, što stvara osjećaj intenziteta i energije. Osnovna tehnika crteža tušem je vrlo efiktna u prenosu forme i strukture likova, đe precizne linije definišu mišićavost i anatomiju. Dinamičnost postignuta linijama koje se protežu kroz cijelu kompoziciju sugeriše brzinu i kretanje, a smjer linija vodi oko promatrača kroz cijeli rad, stvarajući gotovo kinetički osjećaj. Umjetnikova sposobnost da sa malo sredstava – samo tušem i papirom – stvori scenu koja je istovremeno realistična i fantastična, svjedoči o njegovom majstorstvu u crtežu. Figure u akciji su prikazane s izvjesnom dramatičnošću, možda aludirajući na klasične mitove i legende, u skladu s imenom “Kadmo”, koji je u grčkoj mitologiji bio osnivač Tebe i kulturološki heroj ali i vezan za mit o Budvi. Poseban akcent je stavljen na razbijanje figure na segmente, što može simbolizovati različite aspekte identiteta ili iskustava lika, ili čak predstavljati fragmentaciju same priče. Igra svjetla i sjene, iako suptilna, daje dodatnu dubinu i oblik figuri, naglašavajući anatomsku strukturu i dodajući trodimenzionalnost. Slovinićev “Kadmo” je provokativan, pun tenzije i snage, pa izaziva gledaoce da razmisle o pričama i mitovima koji oblikuju naše kulturne i lične identitete. Ovaj crtež tušem je još jedan primjer umjetnikove sposobnosti da prenese kompleksne ideje kroz snažne vizuelne elemente.

Na crtežu “Harmonija” iz 2000. godine, Slobodan-Bobo Slovinić koristi pero i tuš da bi stvorio djelo koje odiše fluidnošću i usklađenošću. Kompozicija je dinamična, sa likovima koji djeluju kao da lebde ili se kreću kroz prostor, njihove poze i linije kretanja stvaraju dojam balansa i gracioznosti. Kontrast između oštrih linija koje definišu oblike i mekših kontura koje sugerišu pokret, uspješno postiže osjećaj harmonije. Umjetnik je sposoban da koristi ritmičnost linija kako bi doveo do vizuelnog ekvivalenta muzičke harmonije – đe svaki element na slici ima svoje mjesto i doprinosi ukupnom utisku. Figura je razlomljena, a njeni dijelovi se preklapaju i produžuju izvan okvira tijela, što može simbolizovati unutrašnju snagu i energiju. Slovinićeva upotreba prostora i perspektive izaziva gledaoca da traži fokus unutar složene scene. Možda se upravo kroz ovakvu organizaciju scene ukazuje na koncept harmonije – u smislu kohezije i reda unutar prividnog haosa. “Harmonija” može biti interpretirana kao vizuelna metafora za ljudsku sposobnost da nađe ravnotežu i red u mnoštvu iskustava i utisaka. Slovinić ovdje demonstrira ne samo svoju tehničku vještina u radu sa perom i tušem, već i sposobnost da prenese složene koncepte kroz jasne, izražajne vizuelne forme.

Crtež Slobodana-Boba Slovinića, nazvan “Kadmo i Harmonija”, odiše snažnom energijom i interakcijom između figura koje su prikazane. Tehnika perom i tušem koju je umjetnik koristio stvara oštre i precizne linije koje daju definiciju i formu likovima, a istovremeno, postoji i osjećaj pokreta i fluidnosti koji je postignut kroz dinamično razvlačenje linija. Kompozicija je razbijena i geometrizovana, a upotreba dijagonalnih linija daje dinamičnost i sugeriše na neku vrstu sukoba ili interakcije između likova “Kadmo” i “Harmonija”. Ovi likovi mogu biti interpretirani kao personifikacije imena koja nose, đe “Kadmo”, osnivač grada Tebe u grčkoj mitologiji, predstavlja osnovu, temelj, dok “Harmonija” predstavlja sklad, red u haosu, balans. Dijaloški pristup dva lika u jednom dijelu sugeriše na kontinuiranu interakciju između osnove i sklada, dajući cjelokupnoj kompoziciji slojevitost značenja. Slovinićeva igra sa kontrastima i balansom unutar kompozicije ističe ovu temu, dok istovremeno poziva na dublju refleksiju o prirodi konflikta i harmonije, ne samo u mitologiji, već i u savremenom životu. Kroz svojstveni stil i tehniku, Slovinić nije samo uspio da prenese dinamiku i energiju mitoloških likova, već i da stvori djelo koje zahtijeva promišljanje o vječitim temama koje se tiču ljudskog iskustva. “Kadmo i Harmonija” je tako umjetničko djelo koje prevazilazi vrijeme i prostor, nudeći gledaocu mogućnost za sopstvenu interpretaciju i emotivni odgovor.

Ciklus “Mit o Budvi” Slobodana-Boba Slovinića jeste duboko uronjen u slojevitu priču, mitologiju i istoriju grada Budve, pretvarajući povijesne narative u vizuelno bogate i složene kompozicije. Slovinić koristi segmentiranje, geometrizaciju i dinamične linije kako bi prenio intenzitet i raznovrsnost mitoloških tema. Njegova djela, sa sveprisutnom upotrebom pera i tuša, odišu tehničkom preciznošću i kontrolom, dok u isto vrijeme provokativno manipulišu prostorom, formom i perspektivom. Upoređujući Slovinićev ciklus sa radovima nekog velikog umetnika, možemo se osvrnuti na ciklus “Crna slika” Fransiska Goje. Iako potiču iz različitih vremenskih perioda i kulturnih konteksta, oba ciklusa istražuju tamnije strane ljudske prirode i mitologije. Goja, kao Slovinić, koristi moćnu simboliku i intenzivnu emotivnost kako bi istražio unutrašnje i spoljašnje sukobe. U “Crnoj slici”, Goja se takođe služi fragmentacijom i deformacijom figure, slično Sloviniću, koristeći dramatične kontraste svijetla i tame koji služe da istaknu emocionalnu težinu teme. Dok Goja u svojim djelima često prikazuje direktnu, gotovo surovu sliku ljudske psihe, Slovinić koristi mitologiju i simbolizam da bi stvorio višeslojne narative koji potiču na razmišljanje. Slovinićeva djela su manje direktna u svojoj emotivnoj ekspresiji, ali su jednako provokativna, pozivajući gledaoce da razlože slojeve značenja i simbolike. U  ciklusu “Mit o Budvi”, Slovinić je koristio grad i njegovu istoriju kao polazište za istraživanje univerzalnih tema identiteta, vremena i postojanja, što je slično Gojinom pristupu u “Crnoj slici” đe se oslanja na univerzalnost ljudskog iskustva da bi prenio svoje poruke. Oba umjetnika koriste svoje jedinstvene stilove da bi zadubili u složenost ljudskog duha, čineći njihove cikluse ne samo značajnim u okviru njihovih umjetničkih karijera, već i u širem kontekstu umjetničkog izraza i njegovog odnosa prema ljudskoj prirodi.