Koalicija PES-DPS je najlogičnije vladajuće rješenje

Piše: Januš Bugajski

Crna Gora može da se oporavi od nacionalne paralize formiranjem efikasne nove vlade posvećene evropskim integracijama i ekonomskom razvoju. Nakon nekoliko ciklusa izbora, neuspjelih privremenih administracija i zakonodavnog zastoja, Crnoj Gori prijeti opasnost od osiromašenja, sukoba i spoljne dominacije. Samo široka koaliciona vlada može osigurati dovoljnu političku stabilnost i ekonomski napredak.

Pokret „Evropa sad“ (PES) pojavio se kao najveća stranka na parlamentarnim izborima u junu 2023. godine, osvojivši 24 od 81 mjesta. Koalicija „Zajedno“, savez predvođen Demokratskom partijom socijalista (DPS), završila je na drugom mjestu sa 21 mandatom, prvi put se pokazalo da nije u stanju da osvoji većinu poslaničkih mjesta od uvođenja višestranačkih izbora 1990. godine. Bez obzira na to, DPS ostaje ogromna snaga, posjeduje najstabilniju organizacionu bazu i dokazano je da je Crnu Goru usmjeravao ka nezavisnosti i NATO članstvu.

Nedavno formirani PES je pro-EU, centristička stranka, ali nema dovoljno podrške ili iskustva da sama formira vladu. Milojko Spajić, lider PES-a, prvobitno je odbacio koaliciju sa DPS-om iako je tvrdio da je otvoren za razgovore sa svim proevropskim partijama.

U stvarnosti, koalicija PES-DPS je najlogičnije vladajuće rješenje, jer bi imala najmanje 45 od 81 mjesta. Uključivanje nekoliko manjih partija stvorilo bi još širu većinu. Takva pro-EU koalicija bi imala tri pozitivna rezultata za zemlju. Prvo, to bi umanjilo uticaj remetilačkih nacionalista, posebno probeogradske koalicije – Za budućnost Crne Gore – koja je dobila 13 poslaničkih mjesta. Ovo će pomoći u prevazilaženju polarizacije i radikalizacije. Podrška srpskih nacionalista uskoj vladi sigurno će postati sve provokativnija za crnogorsku većinu jer će cilj biti da se zemlja udalji od NATO-a i EU i blokira program reformi.

Drugo, nova koalicija može da obezbijedi dovoljno široku većinu da sprovede neophodne zakonodavne reforme i sistematski zatvori sva poglavlja pravnih tekovina EU kako bi se kvalifikovala za ulazak u EU.

U nedavnom izvještaju Delegacije Evropske unije zaključeno je da Crna Gora ne ispunjava svoj potencijal, posebno zato što su administrativni kapaciteti zemlje za sprovođenje velikih javnih investicija i dalje ograničeni i što je potrebno povećati produktivnost i konkurentnost lokalnih kompanija.

Ekonomski uslovi i životni standard dominirali su dnevnim redom na nedavnim izborima i nova vlada mora da ispuni rezultate, za razliku od prethodne koalicije samoproglašenih antikorupcijskih aktivista i beogradskih mirotvoraca. Treba pokazati blisku vezu između domaćih reformi, kvalifikovanja za EU, privlačenja stranih investicija i obezbjeđivanja ekonomskog razvoja. U suprotnom, nazire se novi ciklus izbora koji će dodatno odložiti i ugušiti svaki ekonomski napredak.

Još jedan period političke paralize omogućio bi još veći poremećaj i podjelu crnogorske politike od strane Beograda i Moskve. Zvaničnici i parlamentarci moraju imati na umu da je izlaznost birača na junskim izborima bila samo 56%, što je najniži broj od 1990. Ovo ukazuje na rastuće otuđenje javnosti od politike koje će se pogoršati ako se ne formira kredibilna koalicija i ako vlada jedva funkcioniše.

Treći pozitivan rezultat široke vladajuće koalicije je da može da radi u tandemu sa novim predsjednikom Jakovom Milatovićem u interesu Crne Gore, a ne Srbije ili Rusije. Milatović je izrazio opredijeljenost za evropske integracije i članstvo u NATO-u, a ovi ključni principi mogu biti ojačani novom koalicijom. Na kraju krajeva, da bi izbjegla nazadovanje, nestabilnost i rastuće regionalne tenzije, Crna Gora mora napraviti hrabar korak naprijed u svom političkom razvoju, baš kao što je to učinila kada je obnovila svoju državnost i proglasila svoju nezavisnost.

Izvor. Pobjeda