Kako je govorio Kilibarda: Balkanski građanin uvidjeće da mu služenje mitu donosi samo nenadoknadivu štetu

Smatram da će početak trećeg milenijuma hrišćanske civilizacije značiti početak kraja politike koju motivišu mitovi. Razumije se, mitomanska politika, koja je Evropu okupala krvlju toliko puta, neće bestraga nestati ni tokom prvog stoljeća narednog milenijuma, ali glavno je to – da otpočne proces njenoga nestajanja.

Dva velika mita, fašizam i komunizam, izgubili su šanse da se u zastrašujućoj mjeri reinkarniraju tamo gdje su počeli, što osnažuje našu pretpostavku da se otrežnjenje od mitova može dogoditi samo ako narod mitomanske zemlje uspostavi racionalan odnos prema mitu.

Takav odnos može se uspostaviti samo ako se prosječni građanin eksplicite ubijedi da služenje mitu najviše nanosi štete onome ko mu služi. Prema tome, teško se može povjerovati da bi kakav novi Hitler mogao, uz Vagnerovu muziku, okupiti Nijemce oko bajke „o natčovjeku“ ili, pak, kakav novi Staljin, uz Marksa i Lenjina, pokrenuti Ruse u revoluciju za „spas čovječanstva“.

Krvoločnost tokom rješavanja nacionalno-vjerske jednačine pokazala da hitlerovsko-staljinistički pristup mitovima ima poziciju kategorije

Farmerice i kaubojski filmovi više su doprinijeli eliminaciji uslova da se u svijesti Nijemaca i Rusa reinkarnira fašizam, odnosno komunizam, nego što su tome doprinijeli svi filozofi, sociolozi, politikolozi, koji su svojim knjigama razobličavali te dvije najpogubnije ideologije u istoriji hrišćanske Evrope.

Krvavi prostori kao što su Bosna i Kosovo, odnosno etničko-vjerski sukobi na Balkanu, produkovani su neriješenim ili loše riješenim pitanjima na planu države i nacije, što je pretpostavilo upotrebu mitova za rješavanje tih pitanja.

Krvoločnost tokom rješavanja te nacionalno-vjerske jednačine pokazala je da hitlerovsko-staljinistički pristup mitovima ima poziciju kategorije. Tu su specifikacije uočljive, ali u suštini nebitne. Srbin koji je rušio banjalučku Ferhadiju imao je istu motivaciju kao Nijemac kad je rušio sinagogu u Berlinu.

Ipak, teško se može povjerovati da će u narednom vijeku kakav novi Milošević moći da, pod barjakom „nebeskog naroda“, pokrene Srbe u osvajanje novih Srebrenica. Postoje i postojaće potencijalni i Miloševići i Staljini, ali za vojne igre moraće se zadovoljiti olovnim vojnicima i glinenim golubovima.

Balkan ima sve uslove da u prvom vijeku narednog milenijuma bude snošljivo sređen

Svoju nadu da će u narednom vijeku i na Balkanu doći do otrežnjenja od mitomanskih vojnih formacija oslanjam na uvjerenje da će balkanski građanin uvidjeti, kao što su već uvidjeli Nijemac i Rus, da mu služenje mitu donosi samo nenadoknadivu štetu.

Dakle, na psihološko-idejnom planu toga građanina ne mora se pojaviti intelektualni usmjerivač ka pacifizmu, odnosno ka otrežnjenju od mitomanstva, nego se tu radi o činiocu proračuna: šta je korisno za svakodnevni život, a šta nije. Upravo, bez obzira na stepen obrazovanja i kulture građanina o kome je riječ, stepen njegovog otrežnjenja od mitova preći će u njegovo pravo – za koje će se boriti.

Informatika, posebno televizija kao njena prisutnost u vremenu i prostoru, pretvarajući sebe u sopstveni mit, poprimila je moć da poslije farmerica i kaubojskih filmova, bude najefikasniji rasturač mitova. Bajku o nebeskoj Srbiji, televizija će vratiti iz mase u crkvu – gdje joj je i jedino pravo mjesto.

Sve što smo rekli, ne znači da će početak novog milenijuma označiti vijek Eldorada, nego to upravo znači da će nastupiti boljitak u međunarodnim i međuvjerskim i međunacionalnim odnosima, a za taj boljitak paradigmatično služi Zapadna Evropa. Ona Evropa koja je imala i sedmogodišnji i stogodišnji rat, Vartolomejsku noć i Aušvic; imala je zla ništa manje nego što ga danas Balkan ima, ali ona danas ima granične prolaze na kojima čovjek zapadnoevropskog tržišta ne pokazuje pasoš.

Balkan ima sve uslove da u prvom vijeku narednog milenijuma bude snošljivo sređen, kao što je danas, ekonomski i politički, snošljivo sređena Zapadna Evropa.

gradski.me