HATISERIF,PRVI I DRUGI TOMOS CRKVE SRBIJE

HATISERIF, PRVI  I  DRUGI  TOMOS  CRKVE  SRBIJE

Za clanstvo i simpatizere Patriotskog pokreta otpora „Lovćenske straže 1990.svaki vid nacionalizma  i sovinizma je apsulutno neprihvatljiv.Mi zagovaramo državni patriotizam,antifašizam,ekumenizam,interkulturalizam(zivot jednih sa drugima a ne zivot jednih pored drugih) uz maksimalno postovanje Univerzalne dekleracije o ljudskim pravima.

U medjuvremenu trudimo se da naše  djelovanje bude u skladu sa  riječima  velikog humaniste duhovnog  pastira blaženopočivšeg don Pavla  Marvulića sveštenika Barske nadbiskupije koji je ostao upamćen u narodu izmedju ostalog i po izreci: „Bez obzira koje smo vjere, mi smo kamen i bedem ove zemlje, jer smo mi zemlja ove zemlje“.

     Mi smo se obavezali da se crnogorske patriote, nezavisno od vjeroispovijesti i uvjerenja, što manje zavode za „Goleš planinu“ od strane političara,svještenika, državnih i vjerskih institucija,pojedinaca nezavisno o kome se i o čemu se radilo.

    Shodno navedenom  ovo obraćanje  usmjereno je u cilju istine.Usmjereno je pravoslavcima nezavisno od nacionalnog opredjeljenja,kao i predsjedniku Vlade svetosavskom apostolu mr Milojku  Spajiću i njegovim bivsim i sadasnjim saradnicima koje ujedinjuje klero-nacionalistička ideologija svetosavlja  Crkve Srbije.

  Osnivanje crkvenih oblasti pripada crkvenoj vlasti zajedno s državnom vlašću. Učešće državne vlasti u ovome postupku ima svoj razlog. Prvo u tome, što kanoni izričito nalažu, da pri uređivanju crkvenih oblasti mora biti mjerodavnim prethodno političko uređenje države. Teritorijalni princip je temeljni princip za postojanje i osnivanje pomjesne Crkve i kanonska osnova za sticanje  autokefalije.

   Navedeno je definisano na Četvrtom vaseljenskom saboru, održan u Halkidonu (8. oktobar – 1. novembar 451), koji 17. kanonom precizno definiše da se pri razrješavanju crkvenih oblasti ima slijediti političko razrješenje zemalja. Istu ovu naredbu ponovio je Trulski sabor održan u Konstantinopolju 692. godine 38. kanonom. Preciznije, u jednoj samostalnoj državi može postojati samo jedna autokefalna crkva.

HATIŠERIF

Crkvu Srbije je 1830. hatišerifom osnovao  sultan Mahmud II (1785-1839), a nakon toga darovao joj je i autonomiju pod jursdikcijom  vaseljenske  patrijaršije.

Mahmud II., osmanski sultan  (1808 – 1839)

( 20. VII. 1785 – 1. VII. 1839)

Vaseljenska patrijaršija, kao svoju samoupravnu jurisdikciju osnovala je Pećku arhiepiskopiju, najprije 1220-ih pod nazivom Žička, posvetivši u episkopa Savu Nemanjića (Sv. Sava); ali je istu stavila pod anatemu (prokletstvo) kada se 1346. samoproglasila u Skoplju ”patrijaršijom”, pa je1459. ukinula.Nakon toga  je Vaseljenska patrijaršija  pod Turcima 1557. obnovila Pećku arhiepiskopiju opet kao sebi podložnu samoupravu, da bi je 1766, po drugi put ukinula, ovoga puta — ”vo vjeke”.

Cinjenica koja je jako bitna a s kojom kontinuirano manipulise Crkva Srije odnosi se u njihovoj tvrdnji da je Žičkoj i Pećkoj arhiepiskopiji  priznavana autokefalija.

Aktuelnom Premijeru Crne Gore, svetosavskom apostolu mr Milojku Spajiću i  clanovima njegovog „Bratstva  svetosavskih  politicara”tvrdimo da u sveukupnoj Istočno-pravoslavnoj Crkvi, kanonima i sveštenoj praksi,ne postoji norma, tomos, svešteni diptih ili kakav drugi akt  kao dokaz da je Žičkoj ili Pećkoj arhiepiskopiji ikada priznavana autokefalija.

-Ustrojstvo  Crkve  Srbiji  datira od 1830., kada je hatišerifom sultan Mahmud II (Mahmud-u sānī) potpiso 16/17. oktobra 1830.odobrenje da se u Otomanskoj carevini osnuje vazalna srpska kneževina, posljedično i autonomna srpska crkvena uprava pod vrhovnom jurisdikcijom Vaseljenskoga patrijarha Konstatina I Carigradskog (1830-1834.).

 Miloš Obrenović, srpski knez (1815 -1839  i 1858 – 1860)

(18.mart 1783/ 80 – 26. septembar1860)

Ne postoje tragovi o evenualnoj „obnovi” Pećke tzv. patrijaršije nakon 1766. niti o navodnom crkveno-pravnom kontinuitetu .Takva cinjenica ne postoji ni u glavnim aktima Crkve Srbije, a to su: Tomos o autokefaliji (1879), Ukaz regenta Aleksandra Karađorđevića (1920), Tomos kojim se Crkvi Srbije priznaje jurisdikcija za teritoriju Kraljevine SHS (1922), Zakon o Srpskoj pravoslavnoj crkvi (1929), Ustav Srpske pravoslavne crkve (1931)….

Nekoliko bitnih činjenica o genezi sadašnje Crkve Srbije iz 1830. i statusu autonomije pod Vaseljenskom patrijaršijom do 1879. godine, nakon čega  je po prvi put stekla autokefalnost.

Načertanije o duhovnoj vlasti u Serbiji iz 1836.

Na temelju crkvene autonomije, darovane od Sultana Mahmuda II a potvrđene od Vaseljenskoga Patrijarha Konstatina I Carigradskog (1830-1834.),Narodna skupština Knjaževstva Srbskoga je 1836. donijela Načertanije o duhovnoj vlasti u Serbiji. To je važno i iz razloga jer važeći Zakon o crkvama i verskim zajednicama Republike Srbije („Sl. glasnik RS”, br. 36/2006) u čl. 11 st. 1 precizira:

„SPC se priznaje kontinuitet sa pravnim subjektivitetom stečenim na osnovu Načertanija o duhovnoj vlasti (Odluka Narodne Skupštine Knjaževstva Srbskog od 21. maja 1836. godine) i Zakona o SPC (‘Službene novine Kraljevine Jugoslavije’, br. 269/1929)”.

 

 čl. 57: „Budući da su Srbi,platežni podanici visoke Porte, Hristijani Zakona Grečeskog, inače nazvanog Cerkva Vostočna, Ja sam darovao narodu Serbskomu punu svobodu, upražnjavati obične ceremonije zakona njiovog, i izbrati između sebe sa Tvojim [Miloša Obrenovića, prim] sodejstvijem i Tvojim nadziranijem njiove Mitropolite i njiove Episkope, pod uslovijem da oni po duhovnomu činopoloženiju budu podcinjeni duhovnoj vlasti Patrijarha, sjedeceg u Konstantinopolju, koji se smatra kao Načalnik ovog Zakona i Sinoda…

                                    PRVI TOMOS CRKVE SRBIJE

                               Berlinski  kongres 13.6. – 13.7.1878.

Sticanjem nezavisnosi na Berlinskom kongresu održanom u periodu od 13 juna do 13 jula 1878.  Kneževina Srbija(1815 – 1882) je nakon precizno definisanih granica  stekla kanonsku osnovu za dodjelu  autokefalnosti zasnovanu  na odlukama četvrtog  vaseljenskig  sabora održanom u Halkidonu (8. oktobar – 1. novembar 451) koji svojim 17. kanonom naređuje, da pri razrešivanju crkvenih oblasti ima se slijediti političkom razrešenju zemalja. Istu ovu naredbu ponovio je Trulski sabor održan  u Konstatinopolju  692  godine svojim 38. kanonom.

Ispunjavanjem kanonski predviđenih uslova  autokefaliju Crkvi Kneževine Srbije,Vaseljenski Patrijarh je odobrio 20. oktobra 1879. godine.

Nakon toga 27. Aprila 1890.donesen je  Zakon o crkvenim vlastima istočno-pravoslavne crkve u Kraljevini Srbiji(1882- 1918).

Tekst, patrijaršijskog  i sinodskog tomosa o proglašenju autokefalne Crkve Kneževine Srbije 1879.

Πατριαρχικός και Συνοδικός Τόμος.
Περί ἀνακηρύξεως τοῦ αὐτοκεφάλου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Σερβίας.

+ ΙΩΑΚΕΙΜ ΕΛΕΩι ΘΕΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΌΛΕΩΣ ΝΕΑΣ ΡΩΜΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ

Εἷς Θεὸς καὶ πατὴρ πάντων ὁ ἐπὶ πάντων καὶ διὰ πάντων καἰ ἐν πᾶσιν ὑμῖν, ὁ μακάριος φησὶν ἀπόστολος Παῦλος, ἔνθεν μὲν τὸ ἑνιαῖον τῆς ὑπερουσίου θεότητος ἀνομολογῶν καὶ στεντορείως ἀνακηρύττων, ἔνθεν δὲ τὴν ἄναρχον ὑποδεικνὺς αἰτίαν τῆς ἀδιαρρήκτου συναφείας τῶν πολλῶν καὶ ποικίλων δημιουργημάτων τῆς θείας δυνάμεως καὶ σοφίας, δἰ ὧν τὰ πάντα αἰωνίοις νόμοις απαρασαλεύτως καὶ ἀδιασπάστως συνάπτων ἑαυτῷ τε καὶ ἀλλήλοις, συνέχει καὶ συγκρατεῖ ὁ τῶν ὅλων Πατήρ καὶ πάνσοφος κυβερνήτης. Ἀνατείνοντες γὰρ τὸ ὅμμα εἰς οὐρανόν, τὰ πολλὰ ὁρῶμεν καὶ μεγάλα καὶ πολυειδῆ τῶν οὐρανίων σωμάτων συστήματα, χωρὶς μὲν καθ̓ ἕκαστα περὶ τὸ ἴδιον κέντρον κινούμενα καὶ τὰς ὡρισμένας αὐτοῖς λειτουργίας ἐκτάκτως ἐπιτελοῦντα, διὰ τῆς ἑλκτικῆς δέ, ὡς φασί, δυνάμεως συγκρατούμενα καὶ ἓν ὅλον πάγκαλον καὶ θαυμαστὸν εἰρήνης καὶ ἁρμονίας σύστημα ἀποτελοῦντα, τῇ αἰωνίᾳ τοῦ παναγάθου Δημιουργοῦ βουλήσει ὑπακούοντα. Αἵ τε ἐπὶ γῆς τῶν ἀνθρώπων πολιτεῖαι καὶ καταστάσεις, καί, ἁπλῶς εἰπεῖν, πᾶσα πόλις καὶ χώρα, τοῖς αὐτοῖς καθάπαξ νόμοις τῆς ἑνότητος καὶ ἁρμονίας ἀγόμενα, τὰ μεγάλα τῶν ἐθνῶν τοῦ κόσμου πληρώματα σπουδάζει συναποτελεῖν, ὥστε καθάπερ τις ἑλκτικὴ καὶ συνεκτικὴ δύναμις καὶ φῶς ἀνέσπερον εἰς τὸ τὰ πάντα κατακοσμεῖν καὶ τῆς σκοτεινῆς ἀταξίας καὶ συγχύσεως ἀπαλάσσειν, ἅμα δὲ καὶ πρὸς ἄλληλα τὰ ἔθνη συναρμολογεῖν καὶ ἓν ὅλον, ἐναρμόνιον καὶ ὑπερφυὲς τὴν λογικὴν φύσιν ἐναποφῆναι, αὐτὸς πάλιν ὁ τῆς ἑνότητος καὶ ἁρμονίας αἰώνιος νόμος συντρέχων ἂν εἴη. Ὅ,τι δὲ ἀτελῶς ἐν τοῖς πολιτεύμασι τοῦ κόσμου τούτου καθορᾶται, τοῦτο ἐν τῇ μιᾷ, ἁγίᾳ, καθολικῇ καὶ ἀποστολικῇ Ἐκκλησίᾳ τέλειον ἐμπολιτεύεται καὶ κρατεῖ· αὐτίκα γὰρ ὁ ταύτης ἀρχηγός καὶ θεμελιωτὴς μίαν ποίμνην ἀποκαλεῖ τοὺς ἀνὰ τὴν οἰκουμένην λαούς, τὰ ἔθνη καὶ τὰς φυλὰς τῆς γῆς, ὅσοι ἔμελλον πιστεύειν εἰς αὐτόν, καὶ τοῦ οὐρανίου αὐτοῦ Πατρὸς δέεται ἵνα πάντες ἓν ὤσιν ἐν τῇ πρὸς ἀλλήλους ἀγάπῃ καὶ τῇ τῆς πίστεως ἑνότητι. Πρὸς οἰκοδομὴν δὲ πάλιν Θεοῦ τὴν Ἐκκλησίαν καὶ πρὸς ναὸν ἅγιον καὶ σῶμα Χριστοῦ οἱ θεῖοι αὐτοῦ μαθηταὶ καὶ ἀπόστολοι ἐξομοιοῦσι καὶ πλήρωμα τοῦ πάντα ἐν πᾶσι πληρουμένου ταὐτην ἐξονομάζουσιν. “Ἐν γὰρ Χριστῷ Ἰησοῦ, γράφει ὁ μέγας τῶν ἐθνῶν ἀπόστολος πρὸς Ἐφεσίους ἐπιστέλλων, πᾶσα ἡ οἰκοδομὴ συναρμολογουμένη αὔξει εἰς ναὸν ἅγιον ἐν Κυρίῳ”· καί “άληθεύοντες δὲ ἐν ἀγάπῃ αὐξήσωμεν εἰς αὐτὸ τὰ πάντα, ὃς ἐστι κεφαλὴ ὁ Χριστός, ἐξ οὗ πᾶν τὸ σῶμα συναρμολογούμενον καὶ συμβιβαζόμενον διὰ πάσης ἀφῆς τῆς ἐπιχορηγίας κατ̓ ἐνέργειαν ἐν μέτρῳ ἑνὸς ἑκάστου μέρους τὴν αὔξησιν τοῦ σώματος ποιεῖται εἰς οἰκοδομὴν ἑαυτοῦ ἐν ἀγάπῃ”· καὶ πάλιν ὁ αὐτὸς· “σπουδάζοντες τηρεῖν τὴν ἑνότητα τοῦ Πνεύματος ἐν τῷ συνδέσμῳ τῆς εἰρήνης, ἓν σῶμα καὶ ἓν πνεῦμα, καθὼς καὶ ἐκλήθητε ἐν μιᾷ ἐλπίδι τῆς κλήσεως ὑμῶν· εἷς Κύριος, μία πίστις ἓν βάπτισμα, εἷς Θεὸς καὶ πατὴρ πάντων καὶ διὰ πάντων καὶ ἐν πᾶσιν ὑμῖν”. Κἄν δὲ μία ποίμνη καὶ ἓν σῶμα Χριστοῦ καὶ ἔστι καὶ λέγεται ἡ τοῦ Θεοῦ ἐπὶ γῆς Ἐκκλησία διὰ τὸν τῆς πνευματικῆς ἑνότητος λόγον, οὐδαμῶς μέντοι ἐκώλυσε τοῦτο κατά τε τοὺς πρώτους καὶ τοὺς μετέπειτα χρόνους τὴν σύστασιν μερικῶν κατὰ τόπους καὶ χώρας Ἐκκλησιῶν ἀπ̓ ἀλλήλων ἀνεξαρτήτων καὶ ἐσωτερικῶς αὐτοδιοικουμένων ὑπὸ ἰδἰους ποιμένας καὶ διδασκάλους καὶ διακόνους τοῦ Εὐαγγελίου τοῦ Χριστοῦ, ἤτοι τοὺς ἐπισκόπους ἤ ἀρχιεπισκόπους καὶ πατριάρχας, κατὰ λόγον οὐ μόνον τῆς ἱστορικῆς ἐν τῷ χριστιανισμῷ σημασίας τῶν πόλεων καὶ χωρῶν, ἀλλὰ καὶ τῶν πολιτικῶν περιστάσεων τῶν ἐν αὐταῖς λαὼν καὶ ἐθνῶν. “Καὶ γὰρ τῷ θρόνῳ τῆς πρεσβυτέρας Ῥώμης, φησὶν ἡ ἁγιωτάτη τετάρτη οἰκουμενική ἐν Χαλκηδόνι σύνοδος, διὰ τὸ βασιλεύειν τὴν πόλιν ἐκείνην οἱ Πατέρες εἰκότως ἀποδεδώκασι τὰ πρεσβεία· καὶ τῷ αὐτῷ σκοπῷ κινούμενοι οἱ ἑκατὸν πεντήκοντα θεοφιλέστατοι ἐπίσκοποι, τὰ ἴσα πρεσβεῖα ἀπένειμαν τῷ τῆς Νέας Ῥώμης ἁγιωτάτῳ θρόνῳ, εὐλόγως κρίναντες τὴν βασιλείᾳ καὶ συγκλήτῳ τιμηθείσαν πόλιν καὶ τῶν ἴσων ἀπολαύουσαν πρεσβείων τῇ πρεσβυτέρᾳ βασιλίδι Ρώμῃ, καὶ ἐν τοῖς ἐκκλησιαστικοῖς ὡς ἐκείνην μεγαλύνεσθαι πράγμασι, δευτέραν μετ̓ ἐκείνην ὑπάρχουσαν”. Συνῳδὰ δὲ τούτοις ὕστερον καὶ ὁ ἱερώτατος Φώτιος “τὰ ἐκκλησιαστικά, ἔγραφε, καὶ μάλιστά γε τὰ τῶν ἐνοριῶν δίκαια ταῖς πολιτικαῖς ἐπικρατείαις τε καὶ διοικήσεσι συμμεταβάλλεσθαι εἴωθε”.

Τοιγαροῦν τῆς εὐσεβεστάτης καὶ θεοφρουρήτου ἡγεμονίας τῆς Σερβίας τῇ ἄνωθεν προνοίᾳ κρατυνθείσης καὶ μεγαλυνθείσης ἔναγχος, καὶ τὴν πολιτικὴν αὐτῆς ἀνεξαρτησίαν ἀπολαβούσης, τοῦ δὲ εὐσεβεστάτου, θεοστηρίκτου καὶ γαληνοτάτου ἡγεμόνος αὐτῆς κ. Μιλάνου Οβρένοβιτς του Δ́, καὶ τοῦ ἱερωτάτου ἀρχιεπισκόπου Βελιγραδίου καὶ Μητροπολίτου Σερβίας κυρίου Μιχαήλ ἐν ὀνόματι τοῦ τ̓ εὐαγοῦς κλήρου καὶ τοῦ εὐσεβοῦς λαοῦ διὰ γραμμάτων πρὸς ἡμᾶς ἀνενεχθέντων καὶ ἀνάλογον τῇ πολιτικῇ ἐκκλησιαστικὴν ἀνεξαρτησίαν καὶ αὐτοδιοίκησιν ἐξαιτησαμένων, ἡ Μετριότης ἡμῶν μετὰ τῆς περὶ ἡμᾶς ἁγίας συνόδου τῶν ἱερωτάτων μητροπολιτῶν, τῶν ἐν ἁγίῳ Πνεύματι ἀγαπητῶν ἡμῶν ἀδελφῶν καὶ συλλειτουργῶν, συνελθόντες ἐπὶ τούτῳ ἐν τῷ Συνοδικῷ τοῦ ἁγίου μεγαλομάρτυρος Γεωργίου καὶ συνδιασκεψάμενοι ἐν ἁγίῳ Πνεύματι καὶ τὴν αἴτησιν αὐτῶν εὔλογον καὶ πρὸς τὸ πνεῦμα τῶν ἱερῶν κανόνων καὶ τὰς κατὰ καιροὺς ἐκκλησιαστικὰς πράξεις κατὰ πάντα συνᾳδουσαν εὑρόντες, ἀπεφηνάμεθα ἵνα ἡ ὀρθόδοξος Ἐκκλησία τῆς σερβικῆς ἡγεμονίας, ἡ τέως διὰ τοῦ ἀρχιεπισκόπου Βελιγραδίου καὶ μητροπολίτου Σερβίας ἔχουσα τὴν κανονικὴν ἐξάρτησιν καὶ ἀναφορὰν εἰς τὸν καθ̓ ἡμᾶς ἁγιώτατον ἀποστολικὸν καὶ πατριαρχικὸν θρόνον Κωνσταντινουπόλεως, μετὰ τῶν ἀρτίως προσαρτηθεισῶν αὐτῇ ἐπαρχιῶν καὶ διαμερισμάτων, ἤτοι σύμπασα ἡ ἐν τοῖς ὁρίοις τῆς πολιτικῶς καὶ χωρογραφικῶς μεγαλυνθείσης καὶ τέλεον ἀνεξαρτηθείσης ἡγεμονίας τῆς Σερβίας ἐμπεριλαμβανομένη ὀρθόδοξος Ἐκκλησία, κεφαλὴν ἔχουσα, ὡς καὶ ἅπασα ἡ ὀρθόδοξος καθολικὴ καὶ ἀποστολικὴ Ἐκκλησία, τὸν θεάνθρωπον Κύριον καὶ Σωτῆρα ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστόν, ὑπάρχῃ τοῦ λοιποῦ κανονικῶς αὐτοκέφαλος, ἀνεξάρτητος καὶ αὐτοδιοίκητος, πρῶτον ἐν τοῖς ἐκκλησιαστικοῖς πράγμασι καὶ πρόεδρον αὐτῆς ἔχουσα καὶ ἐπιγινώσκουσα τὸν ἀρχιεπίσκοπον Βελιγραδίου καὶ μητροπολίτην Σερβίας, ἔχοντα περὶ ἑαυτὸν σύνοδον κατὰ τοῦς ἱεροὺς κανόνας συγκροτουμένην ἐκ τῶν ἀρχιερέων τῆς ἐκκλησιαστικῆς αὐτῆς περιφερείας καὶ μετ̓ αὐτοῦ κυβερνῶσαν τὰ τῆς Ἐκκλησίας τῆς ἡγεμονίας ἐλευθέρως τε καὶ ἀκωλύτως ἀπό πάσης ἄλλης ἐπεμβάσεως καὶ ἐν ἁγίῳ Πνεύματι, ὡς οἱ θεῖοι καὶ ἱεροὶ διακελεύονται κανόνες.

Οὕτω δὴ καὶ ἐπὶ τούτοις καθισταμένην διὰ τοῦδε τοῦ συνοδικοῦ Τόμου τὴν ἁγίαν ἐν τῇ ἡγεμονίᾳ τῆς Σερβίας Ἐκκλησίαν ἐπιγινώσκομεν καὶ ἀνακηρύττομεν πνευματικὴν ἡμῶν ἀδελφὴν καὶ πάσαις τοῖς ἀνὰ τὴν οἰκουμένην ὀρθοδόξοις Ἐκκλησίαις ἐπισυνιστῶμεν τοιαύτην ἀναγνωρίζεσθαι καὶ μνημονεύεσθαι τῷ ὀνόματι: Ἡ ἁγία αὐτοκέφαλος Ἐκκλησία τῆς Σερβικῆς ἡγεμονίας, καὶ δὴ καὶ πάσας τὰς προνομίας καὶ πάντα τὰ κυριαρχικὰ δικαιώματα τὰ τῇ αὐτοκεφάλῳ ἐκκλησιατικῇ ἀρχῇ παρομαρτοῦντα παρέχομεν αὐτῇ, ὥστε τοῦ λοιποῦ τὸν μὲν ἀρχιεπίσκοπον Βελιγραδίου καὶ μητροπολίτην Σερβίας ἱερουργοῦντα μνημονεύειν πάσης ἐπισκοπής ὀρθοδόξων, τὴν δὲ περὶ αὐτὸν χορείαν τῶν σεβασμίων ἀρχιερέων τοῦ ὀνόματος αὐτοῦ καὶ τὰ πρὸς τὴν ἐσωτερικὴν ἐκκλησιαστικὴν διοίκησιν ἀφορῶντα ἀνακρίνεσθαι καὶ διαλύεσθαι καὶ καθορίζεσθαι ἀπολύτως ὑπ̓ αὐτοῦ τε καὶ τῆς περὶ αὐτὸν ἁγίας συνόδου ἀκολούθως τῇ εὐαγγελικῇ καὶ τῇ λοιπῇ τῆ κατὰ τὴν ἱερὰν παράδοσιν καὶ τὰς σεβασμίας διατάξεις τῆς ἁγίας ὀρθοδόξου ἡμῶν Ἐκκλησίας διδασκαλίᾳ. Ἵνα δὲ καὶ ἡ ἀμοιβαία πνευματικὴ ἑνότης πρός τε τὴν ἐν Κωνσταντινουπόλει Μεγάλην τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίαν καὶ πρὸς τὰς λοιπὰς αὐτοκεφάλους ὀρθοδόξους τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίας ζῶσά τε καὶ ἀκμαία καὶ ἐν πᾶσιν ἀπαραμείωτος διατηρῆται, ὀφείλει καὶ ὁ ἀρχιεπίσκοπος Βελιγραδίου καὶ Μητροπολίτης Σερβίας, κατὰ τὸν ἀνέκαθεν παρὰ ταῖς αὐτοδιοικουμέναις Ἐκκλησίαις κρατήσαντα πατροπαράδοτον καὶ κανονικὸν τῆς ἀμοιβαίας ἀδελφικῆς σχέσεως καὶ συναφείας θεσμόν, μνημονεύειν τε ἐν τοῖς ἱεροῖς διπτύχοις τῶν ἁγιωτάτων πατριαρχῶν, λαμβάνειν καὶ τὸ ἅγιον μῦρον παρὰ τῆς έν Κωνσταντινουπόλει μητρὸς Μεγάλης τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίας· καὶ ὡς ἀυτοδικαίως πρόεδρος τῆς περὶ αὐτὸν ἱερᾶς συνόδου ἀναγορευόμενος, ἐπιστέλλειν τὰ νενομισμένα ἐνθρονιστικὰ γράμματα πρὸς πάσας τὰς ὀρθοδόξους πατριαρχικὰς καὶ λοιπὰς αὐτοκεφάλους Ἐκκλησίας, καὶ πρὸς αὐτὰς ταύτας διὰ γραμμάτων συνοδικῶν ἀναφέρεσθαι ἐν τοῖς συμπίπτουσι γενικοῖς ἐκκλησιαστικοῖς ζητήμασι, τοῖς καθολικοτέρας ψήφου καὶ δοκιμασίας ἐπιδεομένοις, ὡς καὶ τἀνάπαλιν ἑκάστη τῶν εἰρημένων πατριαρχικῶν καὶ αὐτοκεφάλων Ἐκκλησιῶν πρὸς αὐτὴν ταύτα ποιήσει κατὰ τὴν ἀρχῆθεν, ὡς ἔφημεν, ἐπικρατήσασαν ἐν τῇ ὀρθοδόξῳ Ἐκκλησίᾳ κανονικὴν τάξιν τε καὶ συνήθειαν.

Ἐπειδὴ δὲ ἐν ταῖς ἄρτι πολιτικῶς προσαρτηθείσαις τῇ σερβικῇ ἡγεμονίᾳ ἐπαρχίαις εὕρηνται καὶ πολλοὶ σχισματικοί, κληρικοί τε καὶ λαϊκοί, ὀπαδοὶ τῆς λεγομένης βουλγαρικῆς ἐξαρχίας, περὶ ὧν καὶ ἐν τῷ τοῦ μητροπολίτου Σερβίας γράμματι δεδήλωται, ὡς ἐπιδεικνυομένων πόθον ἐπιστροφῆς, τὰ περὶ παραδοχῆς αὐτῶν ἐν τοῖς κόλποις τῆς ὀρθοδόξου καθολικῆς καὶ ἀποστολικῆς Ἐκκλησίας ἐπιλυθήσεται καὶ καθορισθήσεται συνῳδὰ τοῖς ἱεροῖς κανόσι καὶ ταῖς ἐκκλησιαστικαῖς διατάξεσιν.

Ἐπ̓ αὐτοῖς οὗν τοῖς ὅροις ἡ ἐν Κωνσταντινουπόλει Μεγάλη τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησία, ἐν ἁγίῳ Πνεύματι συνοδικῶς ἀποφηναμένη, τὴν ἐν Σερβίᾳ ἁγίαν Ἐκκλησίαν αὐτοκέφαλον καὶ αὐτοδιοίκητον ἀνακηρύσσει καὶ ταύτην ἐγκαρδίως ἐπευλογοῦσα, ἐν πάσῃ ἀδελφικῇ ἀγάπῃ ἐπεύχεται ἐστηριγμένην καὶ ἀκράδαντον αὐτὴν διὰ παντὸς ἐμμένειν τῇ πίστει καὶ τῇ ἑνότητι τοῦ πνεύματος τῆς μιᾶς, ἁγίας καθολικῆς καὶ ἀποστολικῆς Ἐκκλησίας πρὸς οἰκοδομὴν τοῦ σώματος τοῦ Χριστοῦ, ᾧ πρέπει πᾶσα δόξα, τιμὴ καὶ προσκύνησις σὺν τῷ ἀνάρχῳ αὐτοῦ Πατρὶ καὶ τῷ παναγίῳ καὶ ἀγαθῷ καὶ ζωοποιῷ αὐτοῦ Πνεύματι, νῦν τε καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας. Ἀμήν.

Ἐν ἔτει σωτηρίῳ χιλιοστῷ ὀκτακοσιοστῷ ἑβδομηκοστῷ ἐννάτῳ κατὰ μῆνα Ὀκτώβριον, ἰνδικτιῶνος Ηʹ.

ΙΩΑΚΕΙΜ ἐλέῳ Θεοῦ Ἀρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως, Νέας Ῥώμης καὶ Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης, ἀποφαίνεται.

+ Ὁ Ἐφέσου Ἀγαθάγγελος

+ Ὁ Νικομηδείας Φιλόθεος

+ Ὁ Χαλκηδόνος Καλλίνικος

+ Ὁ Δέρκων Ἰωακείμ

+ Ὁ Νεοκαισαρείας Ἱερόθεος

+ Ὁ Σμύρνης Μελέτιος

+ Ὁ Μηθύμνης Παΐσιος

+ Ὁ Ἴμβρου Νικηφόρος

+ Ὁ Φαναριοφερσάλων Κωνστάντιος

+ Ὁ Κώου Μελέτιος, συναποφαίνονται

+ ΕΙΣ ΤΟ ΟΝΟΜΑ
ΤΟΥ ΠΑΤΡΟΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΥΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ. ΑΜΗΝ.

Patrijaršijski i sinodski tomos o proglašenju autokefalne Crkve Srbije

Joakim, milošću Božijom

Arhiepiskop Konstantinopolja, Novog Rima i Vaseljenski Patrijarh

U ime Oca i Sina i Svetoga Duha. Amin.

Jedan je Bog i Otac svih, koji je nad svima, kroz sve i u svima vama, kako govoraše blaženi apostol Pavle, koji ispovijeda i propovijeda svom snagom svojom, o jedinstvu nadsuštastvenog božanstva, kao i o uzrocima bez početka i kraja neraskidive međuovisnosti mnogih i raznovrsnih tvorevina božanske moći i mudrosti, kojom povezuje i drži zajedno vječnim zakonima, nepomično i neraskidivo sebe i sve među njima, Otac svih i premudri vladar. Jer, kad uznesemo pogled ka nebu, vidimo tolike velike i raznovrsne sisteme nebeskih tijela, koja nepomično stoje oko istog centra i savršeno obavlja svoje funkcije, držeći se na okupu, kako kažu, silom privlačnosti, i čine jedan zaokruženi, predivni i čudesni sistem mira i hramonije, koji se povinuje volji vječnog i svedobrog Tvorca.  A na zemlji ljudske države i postanja, i jednostavno, svaki grad i država, koji se rukovode zakonima jedinstva i sloge, pažljivo vode računa o tome da svi narodi svijeta budu ujedinjeni, kako, na sličan način, neka sila koja privlači i drži i neka neugasiva svjetlost koja sve krasi, ne bi dozvolila postojanje mračnog nereda i zbrke, nego čak i onda kada se neki narodi ili čak svi međusobno razmimoilaze i odbijaju glas razuma, onda će, ako ništa drugo, ponovo djelovati ovaj zakon jedinstva i harmonije. Jer kolike god da su nesavršenosti na ovome svijetu, sve su one uključene i sadržane u jednoj svetoj, sabornoj i apostolskoj Crkvi. Jer, naravno, poglavar i osnivač ove Crkve smatra jednim sve narode svijeta i plemena na zemlji, koji vjeruju u njega i u Oca njegovog nebeskog, i moli se da svi budu ujedinjeni u uzajamnoj ljubavi i jedinstvu vjere. Božji apostoli i učenici Hristovi upodobljavaju Crkvu građevini Božijoj i svetom hramu i tijelu Hristovom i nazivaju je punoćom onoga što je svagda i svima ispunjeno. „Jer“ kao što veli veliki apostol u svojoj poslanici Efešanima, „na Isusa Hrista i njegovom silom cijelo zdanje se sastavlja i uvećava da postane sveti hram Gospodnji“ i „A mi, držeći se čvrsto istine praćeni ljubavlju, uvećajmo svoj duhovni život u svemu, a Hristos je glava tijela, on sastavlja i spaja cijelo tijelo i svaki zglob, prema mjeri darovanog mu dara, u ljubavi doprinoseći uvećanju tijela i njegovom izgrađivanju.“ A na drugom mjestu: „nastojte da održite jedinstvo, kojim vas je Duh Sveti u miru povezao, u jednom tijelu i jednom duhu, kao što je i jedna nada za koju vas je pozvao Bog. Jedan je Gospod, jedna je vjera, jedno je krštenje, jedan je Bog i Otac svih, koji vlada nad svima i kroz sve i u svima vama“. Jedno je tijelo pastve, jedno je tijelo Hristovo i ono se zove Crkva Božija na zemlji kroz duhovno jedinstvο, i nikada se, ni u prvim ni i u potonjim vremenima, nije sprečavalo osnivanje pomijesnih i provincijskih Crkava, neovisnih jedna od druge i sa unutrašnjom samoupravom svojih pastira i učitelja i đakona Jevanđelja Hristovog, odnosno episkopa i arhiepiskopa i patrijarha, ne samo zbog istorijskog značaja gradova i zemalja u hrišćanstvu, nego i zbog političkih prilika njihovih naroda i nacija. „Jer čak i prijestolju drevnog Rima, navodi IV sveti Vaseljenski sabor u Halkedonu, Oci su opravdano dodijelili pravo da vlada. Pokrenuti istim naumom, 150 bogoljubivih episkopa dodijelilo je jednaka prava presvetom prijestolu Novog Rima, opravdano cijeneći da je grad koji je počastvovan kraljevstvom i senatom i koji uživa jednaka prava sa starijom vladavinom Rima, a koji je slavan zbog crkvenih stvari, mora postojati drugi nakon njega“. Kasnije je, u prilog tome, pisao svetitelj Fotije, „crkvena pitanja, a posebno, naravno, prava parohija, obično se usklađuju sa politikama, kako državnim, tako i administrativnim“.

Tako, dakle, u bοgobojaznoj i bogočuvarnoj Knjaževini Srbije, koja se u potonje vrijeme, nebeskim promislom, učvrstila i uveličala i koja je dobila Godine Spasiteljeve hiljadu osam stotina sedamdeset devete, mjeseca oktobra, indikta osmoga.

JOAKIM, milošću Božijom Arhiepiskop Konstantinopolja, Novoga Rima i Vaseljenski Patrijarh – daje glas;

Mitropolit Efesa, Agathange l
Mitropolit Nikomedije, Filotej
Mitropolit Halkedona, Kalinik
Mitropolit Derkosa, Joakim
Mitropolit Neocezareje, Jerotej
Mitropolit Smirne, Meletije
Mitropolit Metimne, Pajsije
Mitropolit Imbrosa, Nikifor
Mitropolit Fanariofersale, Konstantin
Mitropolit Kosa, Meletije – saglasni su”.

U ime Oca i Sina i Svetoga Duha, Amin.

Napomena 1: Srbija i Crna Gora su, čak, i na Berlinskom kongresu različito tretirane zavisno od stepena dostignute nezavisnosti i suverenosti te dvije države. Odlukama Berlinskog kongresa, Crnoj Gori nije data nezavisnost, već je konstatovano da tu nezavisnost priznaju Turska i Velika Britanije  zemlje koje je do tada  nijesu priznavale.

Tretman Srbije bio je drugačiji. Njoj, kao i Rumuniji, priznata je  nezavisnost od svih učesnika Kongresa.

 

Napomena 2:Vaseljenska patrijaršija  autokefalnost Cetinjske (crnogorska) mitropolije je zvanično priznala i prije Berlinskog kongresa  održanog 1879. godine.Prvo  je Ruska crkva, u svom zvaničnom katalogu iz 1851. godine, ubrojila Cetinjsku mitropoliju u red autokefalnih crkava. Pozivajući se na katalog Ruske crkve, u kome se Cetinjska (crnogorska) mitropolija označava autokefalnom, i Vaseljenska patrijaršija je u svom zvaničnom zborniku zakonskih propisa (sintagmi) ubrojila Crnogorku mitropoliju u red autokefalnih crkava. U petom tomu Sintagme Vaseljenske patrijaršije, koji je objavljen u Atini 1855. godine, a sastavili su ga pravnici Ralis i Potlis, pobrojane su postojeće pravoslavne autokefalne crkve u svijetu. Među petnaest autokefalnih pravoslavnih crkava, pod rednim brojem 9, navedena je i Crnogorska mitropolija. Na  tom spisku s obzirom da datira iz 1855. godine nema  Crkve Srbije.

  DRUGI TOMOS CRKVE SRBIJE

    Proglašenjem Kraljevstva Srba, Hrvata i Slovenaca 1.12.1918 stvorena je nova državna tvorevina koja je trajala do 15 .6.1920. Proglašenje je 1. decembra 1918. proklamovao regent Aleksandar I Karđorđević, u ime svog oca kralja Petra. Kraljevstvo Srba, Hrvata i Slovenacaje nakon precizno definisanih granica  steklo je kanonsku osnovu za dodjelu  autokefalnosti zasnovanu  na odlukama četvrtog  vaseljenskig  sabora održanom u Halkidonu (8. oktobar – 1. novembar 451) koji svojim 17. kanonom naređuje, da pri razrešivanju crkvenih oblasti ima se slijediti političkom razrešenju zemalja. Istu ovu naredbu ponovio je Trulski sabor održan  u Konstatinopolju  692  godine svojim 38. kanonom.

Aleksandar I Karđorđević (16.12.1888 – 9.10.1934)

     U periodu od15 .6. 1920 do 3.oktobra 1929 je zvanično Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca, a od  3.oktobra 1929 do 29.novembra 1945 Kraljevina Jugoslavija.Postupak stvaranja nove Crkve započeo je krajem 1918. godine, a pregovori Ministarstva inostranih djela KraljevstvaSrba,Hrvata i Slovenaca s Fanarom o priznanju nove autokefalije zapoceti su naredne, 1919-te. Ti pregovori trajali,su skoro, tri godine,do 19. 2. 1922.

Objedinjavanjem pravoslavnih crkava u Kraljevstvu Srba, Hrvata i Slovenaca odrzano je 11/24 do 15/28 maja 1919.u Beogradu.Tada je proglaseno duhovno,moralno i administrativno jedinstvo svih pravoslavnih crkvenih oblasti koje ce se jedinstveno definisati,kad se cijeli Arhijerejski sabor kao jedno tijelo sastane pod predsjednistvom svoga Patrijarha.

Na konferenciji (Trecoj po redu) odrzanoj  od 20 novembra do 3 decembra1919.godine u Sremskim Karlovcima usvojen je nacrt o proglasenju  i uspostavljanju Srpske patrijarsije

Do tada, ove su crkve imale različit status: Beogradska i Karlovačka arhiepiskopija i Crnogorska pravoslavna crkva bile su samostalne (autokefalne). Isti status imale su i dvije eparhije, Dalmatinsko istrijska i Bokokotorsko dubrovačka, koje su dotad potpadale pod upravu Bukovinsko dalmatinske mitropolije. Pravoslavna crkva u Bosni i Hercegovini imala je status samoupravne (autonomne) crkve pod upravom Vaseljenske patrijaršije u Carigradu. I pravoslavna crkva u Staroj Srbiji i Makedoniji, do 1912, zavisila je od carigradskog patrijarha.

Vaseljenska patrijaršija je tek nakon ispunjenja prethodno navedenih kriterijuma: Stvaranja nove države i objedinjavanjem pravoslavnih crkava u toj državi cime se ispunila kanonska procedura, priznala autokefaliju Ujedinjenoj pravoslavnoj srpskoj crkvi Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca. Meletije IV Metaksakis, po redosljedu 261-vi Arhiepiskop Konstantinopolja – Novoga Rima i Vaseljenski Patrijarh, uz saglasnost svojih 12 arhijereja-mitropolita, članova Sinoda Vaseljenske patrijaršije, odobrio je i potpisao 19. februara 1922. u Istanbulu tomos o autokefaliji Ujedinjenoj pravoslavnoj srpskoj crkvi Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca

Tekst, patrijaršijskog  i sinodskog tomosa dodijeljenog 19. 2. 1922. Autokefalnoj Ujedinjenoj Pravoslavnoj srpskoj crkvi Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca

Πατριαρχικός καί Συνοδικός Τόμος. Περί χειραφετήσεως τῶν εἰς τήν Σερβικήν Ἐκκλησίαν περιελθουσῶν ἱ. Μητροπόλεων τοῦ Οἰκ. Θρόνου καί τῆς ἀναγνωρίσεως τῆς γενομένης Ἐκκλησιαστικῆς ἑνότητος.

+ ΜΕΛΕΤΙΟΣ
ΕΛΕΩι ΘΕΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ
ΝΕΑΣ ΡΩΜΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ

Κατά τό χρεών καί πρός οἰκοδομήν ἡ τοῦ Θεοῦ Ἐκκλησία οἰκονομοῦσα πάντα καί διεξάγουσα, τῆς καλῆς οἰκονομίας καί κανονικῆς τάξεως ἴδιον καί τοῦτο οἶδε καί ἐνάριθμον λογίζεται, τό πρός τάς συμβαινούσας πολιτικάς μεταβολάς καί τά τῆς ἐκκλησιαστικῆς διοικήσεως προσαρμόζειν καί διευθετεῖν ὅρια, ἐφ΄ ὅσον τοῦτο ὑπό τῶν ἱερῶν τῆς Ἐκκλησίας νόμων ἐπιτέτραπται, ἵνα ἀπρόσκοπτός μέν καί λυσιτελής ἡ τῶν ἐκκλησιαστικῶν πραγμάτων γίγνηται διακυβέρνησις, μείζων δέ καί τῷ χριστωνύμῳ λαῷ ἡ ὠφέλεια.

Ὅθεν καί περί τοῦ θεοσώστου Βασιλείου τῆς Σερβίας προκειμένου, ἐπειδή τοῦτο μετά τούς γενομένους κατά τά ἔτη 1912 καί 1913 Βαλκανικούς πολέμους καί τόν λήξαντα μέγαν γενικόν πόλεμον ἐδαφικῶς ἐπεκταθέν καί ἐπαυξηθέν καί εἰς ἕν ἠνωμένον βασίλειον τῶν Σέρβων, Κροατῶν καί Σλοβένων ἐλέῳ καί εὐλογίᾳ Θεοῦ μεγαλυνθέν συμπεριέλαβεν ἐν τῇ περιοχῇ αὐτοῦ καί τάς ἐξῆς ὑπό τόν καθ’ ἡμᾶς Πατριαρχικόν Οἰκουμενικόν Θρόνον τέως τελούσας κανονικῶς ἐπαρχίας, ἤτοι τάς Μητροπόλεις Σκοπείων, Ρασκοπρεσρένης, Δεβρῶν καί Βελισσοῦ, Πελαγονίας, Πρεσπῶν καί Ἀχριδῶν, μέρος τῆς Μητροπόλεως Βοδενῶν, τήν ἐπισκοπήν Πολυανῆς, δυνάμει τῆς Συνθήκης τοῦ Βουκουρεστίου τῆς 10 Αὐγούστου 1913, τήν Μητρόπολιν Στρωμνίτσης, δυνάμει τῆς Συνθήκης τοῦ Νεγύ τῆς 27ης Νοεμβρίου 1919, καί τάς ἐν Βοσνίᾳ καί Ἐρζεγοβίνῃ Μητροπόλεις Βόσνης, Ἐρσεκίου, Σβορνικίου καί Βανιαλούκας καί Βιχάτσης, δυνάμει τῆς Συνθήκης μετά τῆς Αὐστρίας, τῆς ὑπογραφείσης ἐν Ἁγίῳ Γερμανῷ ἐν Λάϊ τῇ 10ῃ Σεπτεμβρίου 1919, καί ἐπειδή ἐν τοῖς ὁρίοις τοῦ ἑνιαίου τούτου βασιλείου τῶν Σέρβων, Κροατῶν καί Σλοβένων συμπεριελήφθησαν μέν καί αἱ Αὐτοκέφαλοι Ὀρθόδοξοι Ἐκκλησίαι τοῦ Καρλοβιτσίου καί Μαυροβουνίου, καθώς καί αἱ δύο ἐν Δαλματίᾳ Ἐπαρχίαι τῆς Ζάρας καί τοῦ Καττάρου, ἀπό κοινῆς δέ γνώμης τῶν προεστώτων τῶν Ἐκκλησιῶν τούτων ἐν Συνόδῳ συνελθόντων ἐκηρύχθη ἡ διοικητική αὐτῶν ἕνωσις μετά τῆς Ἐκ/σίας τῆς Σερβίας εἰς μίαν Αὐτοκέφαλον Ἐκκλησίαν ὑπό τό ὄνομα “Αὐτοκέφαλος Ἡνωμένη Ὀρθόδοξος Σερβική Ἐκκλησία τοῦ Βασιλείου τῶν Σέρβων, Κροατῶν καί Σλοβένων”, διά ταῦτα ἡ καθ’ ἡμᾶς Μεγάλη τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησία, ἐπί τῇ αἰτήσει τῆς Ἐκκλησίας καί τῆς Κυβερνήσεως τοῦ Βασιλείου τῶν Σέρβων, Κροατῶν καί Σλοβένων, ὑπ’ ὄψει ἔχουσα τό κανονικόν καί εὔλογον τῆς εἰς ἕν ὅλον καί ἐκκλησιαστικῶς ἑνώσεως τῶν πολιτικῶς ἤδη ἑνωθεισῶν ἐκκλησιαστικῶν περιοχῶν, χάριν τε τῆς κανονικῆς ἑνότητος καί ἁρμονίας ἐν τῇ διοικήσει, κατά τόν Κανόνα τῶν Πατέρων τόν λέγοντα “Τούς Ἐπισκόπους ἑκάστου Ἔθνους εἰδέναι χρή τόν ἐν αὐτοῖς Πρῶτον καί τοῦτον ἡγεῖσθαι ὡς κεφαλήν”, καί πρός μείζονα καί κοινήν τῶν ἑνουμένων περιφερειῶν διά τῆς ἑνότητος ὠφέλειαν, δι’ ὁμοφώνου ἀποφάσεως ληφθείσης ἐν Συνεδρίᾳ τῆς Ἁγίας καί Ἱερᾶς Συνόδου ὑπό τήν προεδρείαν τῆς Μετριότητος ἡμῶν ἀποφαίνεται καί ὁρίζει τά ἀκόλουθα:

Ἐπευλογεῖ τήν ἐκκλησιαστικήν ἀπό τοῦ Πατριαρχικοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου Κωνσταντινουπόλεως χειραφέτησιν καί τήν προσάρτησιν εἰς τήν Αὐτοκέφαλον Ἡνωμένην Ὀρθόδοξον Σερβικήν Ἐκκλησίαν τῶν τέως ὑπ’ αὐτό τελουσῶν καί ἀνωτέρω μνημονευθεισῶν Ἐπαρχιῶν, ἀναγνωρίζουσα δέ καί τήν ἀνακηρυχθεῖσαν ἕνωσιν τῶν Αὐτοκεφάλων Ἐκκλησιῶν τῆς Σερβίας, τοῦ Μαυροβουνίου καί τοῦ Καρλοβιτσίου καί τῶν δύο Δαλματικῶν Ἐπαρχιῶν, ἀποδέχεται τήν σχηματισθεῖσαν ἐξ αὐτῶν Ἁγίαν Αὐτοκέφαλον Ἡνωμένην Ὀρθόδοξον Σερβικήν Ἐκκλησίαν ὡς ἀδελφήν ἐν Χριστῷ ἐχουσαν καί ἀπολαύουσαν πάντα τά τοῦ αὐτοκεφάλου δικαιώματα, κατά τά θέσμια καί τήν τάξιν τῆς Ἁγίας Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας.

Εἰς ἔνδειξιν δέ καί μόνιμον εἰς τό διηνεκές παράστασιν καί ἀσφάλειαν τῶν οὕτω κανονικῶς ἐγκριθέντων καί ὁρισθέντων περί τῶν εἰς τό θεόσωστον Βασίλειον τῶν Σέρβων, Κροατῶν καί Σλοβένων περιελθουσῶν τέως Ἐπαρχιῶν καί μερῶν τοῦ καθ’ ἡμᾶς Ἁγιωτάτου Οἰκουμενικοῦ Θρόνου καί περί τῆς ἐν τῷ Βασιλείῳ τούτῳ σχηματισθείσης μιᾶς Ἡνωμένης Αὐτοκεφάλου Ὀρθοδόξου Σερβικῆς Ἐκκλησίας ἀπολύοντες μετά τῶν περί ἡμᾶς Ἱερωτάτων Μητροπολιτῶν καί ὑπερτίμων τῶν ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι ἀγαπητῶν ἡμῶν ἀδελφῶν καί συλλειτουργῶν τόν παρόντα ἡμέτερον Πατριαρχικόν καί Συνοδικόν Τόμον, οὗ ἴσον καί ἀπαράλλακτον κατέστρωται καί ἐν τῷ ἱερῷ Κώδικι τῆς καθ’ ἡμᾶς Μεγάλης τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίας, εὐχόμεθα ὅπως ὁ Θεός πάσης χάριτος ὁ καλέσας ἡμᾶς εἰς τήν αἰώνιον αὐτοῦ δόξαν ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ, αὐτός χαρίζηται πάντοτε πᾶσαν εὐλογίαν καί πᾶσαν καρποφορίαν ἀγαθήν ταῖς τε οὕτως ἀφ’ ἡμῶν χειραφετηθείσαις Ἐπαρχίαις καί ἁπάσῃ τῇ Ἁγιωτάτῃ ἀδελφῇ Αὐτοκεφάλῳ Ἡνωμένῃ Ὀρθοδόξῳ Σερβικῇ Ἐκκλησίᾳ τοῦ Βασιλείου τῶν Σέρβων, Κροατῶν καί Σλοβένων. Αὐτῷ ἡ δόξα καί τό κράτος εἰς τούς αἰώνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.

Ἐν ἔτει σωτηρίῳ ͵αϠκβʹ, μηνός Φεβρουαρίου ιθ’, Ἐπινεμήσεως Ε΄.

+ Ὁ Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Μελέτιος, ἀποφαίνεται. + Ὁ Καισαρείας Νικόλαος. + Ὁ Νικαίας Βασίλειος. + Ὁ Χαλκηδόνος Γρηγόριος. + Ὁ Ἀμασείας Γερμανός. + Ὁ Νεοκαισαρείας καί Κοτυώρων Πολύκαρπος. + Ὁ Ρόδου Ἀπόστολος. + Ὁ Ἀγκύρας Γερβάσιος. + Ὁ Βάρνης Νικόδημος. + Ὁ Χαλδίας καί Κερασοῦντος Λαυρέντιος. + Ὁ Ἡλιουπόλεως καί Θείρων Σμάραγδος. + Ὁ Σαράντα Ἐκκλησιῶν Ἀγαθάγγελος. + Ὁ Μετρῶν καί Ἀθύρων Ἰωακείμ.

Patrijaršijski i sinodski tomos o oslobađanju mitropolija od jurisdikcije Ekumenskog trona i njihovom pripajanju Srpskoj pravoslavnoj crkvi i priznanju novonastalog crkvenog jedinstva

MELETIJE po milosti Božjoj Arhiepiskop Carigrada, Novog Rima i Vaseljenski Patrijarh

Božija Crkva kako trebuje i vazda uređuje, smatra da je i ovo prikladno valjanom ustrojstvu, dobrom uređenju i kanonskom poretku, da u skladu sa političkim promjenama usklađuje i uređuje granice crkvene administracije, ukoliko to dozvoljavaju sveti crkveni zakoni, kako bi se upravljanje crkvenim poslovima obavljalo besprekorno i na korist Hristovom narodu.

Prema tome, u odnosu na Bogospasenijsku Kraljevinu Srbiju s obzirom na to da je nakon balkanskih ratova iz 1912. i 1913. godine i po svršetku Velikog rata, milošću i blagoslovom Božijim, proširena i uvećana u ujedinjeno Kraljevstvo Srba, Hrvata i Slovenaca, obuhvatila  svojom teritorijom eparhije koje su do skora bile pod kanonskom upravom Patrijaršijskog ekumenskog trona i to, na osnovu  Ugovora iz Bukurešta od 10. avgusta 1913. godine,  mitropolije Skopsku, Raško-prizrensku, Debarsku i Velešku, Pelagonijsku, Prespansku i Ohridsku, dio mitropolije Vodenske, Episkopiju Polijansku, na osnovu Nejskog ugovora od 27. novembra 1919. godine  Mitropoliju Strumičku , a na osnovu Sporazuma sa Austrijom potpisanog u Sen-Žermenu en Le od 10. septembra 1919. godine u Bosni i Hercegovini mitropolije Bosansku, Hercegovačku, Zvorničku,  Banjalučku i Bihaćku. Kako su u okvire  granica ovog ujedinjenog Kraljevstva SHS ušle  i Autokefalne Pravoslavne Crkve, Karlovačka i Crnogorska, kao i dvije dalmatinske eparhije,  Zadarska i Kotorska,  zajedničkom odlukom poglavara ovih crkava, koji su se okupili na Saboru, proglašeno je njihovo upravno jedinstvo sa Crkvom Srbije u jednu autokefalnu crkvu pod imenom „AutokefalnaUjedinjena Pravoslavna Srpska Crkva Kraljevstva Srba, Hrvata i Slovenaca”. Shodno rečenom,  naša velika Hristova Crkva, na molbu Crkve i vlade Kraljevstva SHS, imajući u vidu kanoničnost i opravdanost crkvenog ujedinjenja u jednu cjelinu onih crkvenih oblasti koje su već politički ujedinjene, radi kanonskog jedinstva i harmonije u upravi, po kanonu crkvenih Otaca, koji kaže: „da episkopi svakoga naroda treba da priznaju Prvoga među sobom i da ih on predvodi kao poglavar” i radi veće i opšte koristi ujedinjenih oblasti koje imaju od ovog ujedinjenja, jedoglasnom odlukom, koja je donijeta na sjednici Svetoga Sinoda pod predsjedavanjem Naše malenkosti, odlučuje i utvrđuje sledeće:

Blagosilja crkveno oslobođenje od Patrijaršijskog ekumenskog  carigradskog trona i pripajanje Autokefalnoj ujedinjenoj pravoslavnoj srpskoj Crkvi gore pomenutih eparhija koje su do skora bile pod njegovom upravom, priznajući i proglašeno jedinstvo autokefalnih crkava Srbije, Crne Gore i Karlovaca, kao i dvaju dalmatinskih eparhija, prihvata od ovih obrazovanu Svetu autokefalnu ujedinjenu pravoslavnu srpsku Crkvu kao sestru u Hristu, koja ima i uživa sva prava autokefalnosti, po institucijama i poretku Svete pravoslavne Crkve.

Za dokaz, stalnu i vječitu potvrdu svega  što je ovako kanonski odobreno i utvrđeno, odnosno onih eparhija i djelova našeg Svetoga patrijaršijskog ekumenskog trona, koje su pripale Bogospasenijskoj Kraljevini SHS,  odnosno jednoj Ujedinjenoj Autokefalnoj pravoslavnoj srpskoj Crkvi, koja je obrazovana u ovoj Kraljevini, izdajemo sa našim, u Svetome Duhu, visokopreosvećenim mitropolitima,  dragoj braći i saradnicima, ovaj naš Patrijaršijski i sinodski Tomos, koji se jednak i nepromijenjen nalazi i u svetom Kodeksu naše Velike Hristove Crkve, sa željom da Bog svake milosti, koji nas je pozvao u svoju vječnu slavu u Isusu Hristu, podari svagda blagoslov i svako plodonosno dobro svim eparhijama, koje su na ovaj način od nas odvojene, kao i svojoj svetoj  sestri Autokefalnoj ujedinjenoj pravoslavnoj srpskoj Crkvi Kraljevstva SHS. Njegova je slava i sila va vjeke vjekova. Amin.

Ljeta Gospodnjeg 1922. mjeseca februara 19-og, indikta V.

Vaseljenski patrijarh Meletije, odlučuje
Kesarijski Nikolaj

Nikejski Vasilije
Halkedonski Grigorije

Amasijski German
Neokesarejski i Katarijski Polikarp

Rodoski Apostol
Ankare Gervasije

Varnski Nikodim
Haldijski i Kerasundski Lavrentije

Iliupoljski i Tirski Smaragd
Sarandaeklisijski Agatangel
Metrijski i Atirijski Joakim

Napomena3: U tekstu tomosa izdatog 19.2. 1922. Autokefalnoj ujedinjenoj pravoslavnoj srpskoj crkvi Kraljevini Srba, Hrvata i Slovenaca(15 .6. 1920 – 3.oktobra 1929 )navodi se Crnogorska pravoslavna crkva kao autokefalna.“Priznajući pak proglašeno jedinstvo autokefalnih crkava: Srpske, Crnogorske i Karlovačke, kao i dviju dalmatinskih eparhija prima od ovih obrazovanu Svetu Avtokefalnu ujedinjenu pravoslavnu srpsku crkvu kao sestru u Hristu, koja ima i uživa sva prava avtokefalnosti, prema propisima i redu Svete pravoslavne crkve“.

Tekstove obadva tomosa izdata Crkvi Srbije od strane Carigradske patrijaršije 20. oktobra 1879. godine.i 19. februara 1922. godine,sa grckog prevela na crnogorski  jezik  Ana  Klikovac,klasicni filolog.

Napomena:  Po istom osnovu i proceduri koje je ostvarila Crkva u Kneževini Srbiji, 20. oktobra 1879. godine i Crkva u Kraljevini Srba, Hrvata i Slovenaca,19. 2. 1922.to pravo je stekla i Crnogorska pravoslavna crkva nakon 3. juna 2006. godine.

Postojaće Crna Gora dok je Lovćena nad nama,dok je mora kod  Bara i Kotora, dok  je  sunca i dok je Grahovca!“

   inž. Zoran Marka Rašović