BESTIARIJ (1991- ciklus u razvoju) U uvodu likovne kritike posvećene ciklusu slika “Bestiarij” iz 1991. godine, potrebno je pripremiti čitaoca na susret sa umjetničkim djelom koje je istovremeno arhaično i moderno, lično i univerzalno, statično i pokretno. Ciklus “Bestiarij” predstavlja višeslojno putovanje kroz umjetnikovu introspekciju i ekstrospekciju, kroz koje on istražuje granice materije i duha, života i smrti, stvarnog i imaginarnog. U djelima ovog ciklusa, umjetnik upotrebljava ulje na kartonu kako bi istražio primordijalnu temu bestijalnosti koja se krije u svakom od nas, kao i u univerzalnoj prirodi. Ove slike istražuju kako ove unutrašnje “zvijeri” oblikuju našu percepciju svijeta i kako one izbijaju na površinu u različitim oblicima i manifestacijama. Kontrasti koji su očigledni u ovom ciklusu – između svjetlosti i tame, grube i glatke teksture, apstraktnog i figuralnog – služe kao metafore za dualitete koji postoje u svakoj životnoj formi. Slike ciklusa “Bestiarij” odjekuju sa snažnim emotivnim nabojem i predstavljaju vizuelni odraz unutrašnjih borbi, instinktivnih sila i arhetipskih strahova koji se kriju u podsvijesti. Ponekad uznemirujuće, ponekad meditativne, one izazivaju promišljanje o etičkim i egzistencijalnim pitanjima, pozivajući posmatrača na dijalog sa sopstvenim unutrašnjim svijetom. U okviru ciklusa “Bestiarij”, slika Beštija, 1991, (ulje karton, 30×40) odražava složenu igru tame i svjetlosti, materijalnog i duhovnog, te nudi jedno hipnotišuće putovanje u dubine ljudske psihe. Umjetnik koristi ulje na kartonu kako bi stvorio duboke, bogate teksture koje privlače oko i izazivaju različite interpretacije. Mračni tonovi se prepliću sa nijansama svjetlosti, stvarajući siluete koje mogu da podsjećaju na ljudske figure ili na apstraktne forme, ostavljajući tako prostor za beskonačnu igru imaginacije. Kompozicija slike je istovremeno haotična i koherentna, sa akcentima koji privlače pažnju na određene dijelove platna, usmeravajući tako putanju posmatračevog pogleda. Dinamičnost scene je očigledna, kao da se likovi unutar kompozicije bore za dominaciju ili pokušavaju da pronađu svoje mjesto unutar haotičnog kolaža emocija i oblika. To je slika koja zahtijeva vrijeme i posvećenost od svojih posmatrača, nagrađujući strpljive otkrićima koja se polako razotkrivaju pred njihovim očima. Umjetnik ovdje, verovatno, koristi kontrast kao osnovno sredstvo izraza, ne samo u boji već i u emocijama koje slika priziva. Oštre linije i grubost tekstura mogu da simbolizuju unutrašnju borbu i sukob, dok mekše, difuzne oblasti pružaju odmor i možda nagovještavaju na trenutke razumijevanja ili prihvatanja. Korišćenje svjetlosti nije samo tehnički element, već i konceptualni; ona čini da se slika čini živom i vibrirajućom, gotovo kao da pulsira sa nekim unutrašnjim životom koji je tek na rubu vidljivosti. BEŠTIJA, 1991, ulje karton, 30×40 Detaljna analiza slike “Beštija” (ulje karton, 30×40) ne bi bila potpuna bez razmatranja psihološkog uticaja koji ima na posmatrača. Da li ovi oblici predstavljaju skrivene strahove, primalne instinkte, ili su pak odraz kolektivnog nesvjesnog? Ovakav pristup oslikavanju unutrašnjih bestija, bilo da su one metaforičke ili manifestacije stvarnih emocionalnih stanja, izaziva introspekciju i samoispitivanje, postavljajući ovu sliku kao ogledalo ljudske duše. Svaka linija, svaki potez četkice, svaka izabrana boja na ovoj slici služi kao jezik kojim umjetnik komunicira. Slika iz ciklusa “Bestiarij” je kao poema bez riječi, kao simfonija bez nota, pružajući iskustvo koje je više osjećano nego što je jasno definisano ili artikulisano. To je djelo koje odolijeva jednoznačnom tumačenju i kao takvo, stoji kao značajan doprinos umjetničkom izrazu i dijalogu sa unutrašnjim svjetovima svojih posmatrača. Dvije slike iz ciklusa “Bestiarij” Beštija, 1991, ulje karton, 20×30 i Beštija, 1991, ulje karton, 30×40 zajednički istražuju temu unutrašnje divljine i instinktivnih nagona kroz vizuelno snažnu i emocionalno nabijenu naraciju. Oba rada, iako zasebna, djeluju kao dijaloški par, komunicirajući međusobno kroz sličnosti u stilu i razlike u izvođenju Prva slika se odlikuje intenzivnim kontrastima između tamnih i svijetlih tonova, stvarajući efekat koji je gotovo vatren u svom izrazu. Dinamičnost kompozicije stvara dojam neke neuhvatljive, gotovo kosmičke energije koja se kreće kroz prostor slike. Ova energija je kao neki drevni entitet koji se budi iz dubina kartona, donoseći sa sobom težinu starih mitova i priča. Umjetnik se ovdje igra sa materijalom, ostavljajući da teksture govore same za sebe, nekad suptilno a nekad očigledno izvlačeći oblike iz mračnog podteksta platna. BEŠTIJA, 1991, ulje karton, 20×30 i BEŠTIJA, 30 x 4O. Druga slika je tiša, suzdržanija u svojoj paleti, ali ništa manje sugestivna. Postoje fragmenti koji se mogu interpretirati kao figurativni elementi, ali oni se raspoređuju i rastvaraju u apstrakciju, izazivajući posmatrača da ih povezuje u smislene cjeline. Svijetlo ovdje deluje kao prozor u drugu dimenziju, đe se oblici poigravaju s percepcijom, stvarajući iluziju dubine i pokreta. Tamni elementi ove slike izgledaju kao da su utisnuti u površinu, dajući osjećaj trajnosti i težine. Kada se ove slike posmatraju zajedno, postaje jasno da umjetnik koristi dualitet kao centralni element u istraživanju tema ciklusa. Svijetlo i tama, pokret i mirovanje, materijalno i eterično – svi su ovi elementi u stanju neprekidne borbe i ravnoteže. Umjetnički pristup je instinktivan i intuitivan, gotovo kao da umjetnik dozvoljava da ga vodi nevidljiva ruka kroz proces stvaranja. Ove slike zrače energijom koja je istovremeno haotična i harmonična, nesumnjivo reflektujući ne samo umjetnikov unutrašnji svijet, već i univerzalne istine koje rezonuju sa kolektivnim nesvjesnim. Za posmatrača, ove slike postaju prostor za meditaciju, za suočavanje s sopstvenim “beštijama”, bilo da su one strahovi, snovi, ili skriveni instinkti. Kroz ovaj ciklus, umjetnik nam pruža priliku da razotkrijemo slojeve naše sopstvene kompleksnosti, podstičući nas da se upustimo u istraživanje onoga što leži iza vanjskog sloja našeg postojanja. BEŠTIJA, 1991, ulje karton, 70×100 Slika iz ciklusa “Bestiarij” iz 1991. godine postavlja se kao priča ispričana kroz teksturu i nijanse, đe svaki potez četkice i izbor boje doprinose složenoj narativnoj tapiseriji. Ovdje umetnik koristi dimenzije (“Beštija” 70×100 cm) kao platno za istraživanje toplog i hladnog, stvarajući ne samo vizuelni, već i emotivni kontrast. Umjetnikova upotreba ulja na kartonu omogućava dubinu teksture koja je gotovo skulpturalna. Slojevi boja se nadovezuju jedni na druge, pružajući utisak arheološkog iskopavanja kroz slojeve ljudske duše. Bež i zemljane tonove koji dominiraju centralnim dijelom slike nalik su na kožu ili zemlju, sugerišući na materijalnost i povezanost sa zemljom. Sa druge strane, pojave plavetnila i hladnih tonova nasuprot toplini zemljanih boja naglašavaju emotivnu napetost i dvojnost teme. Figurativni elementi su fragmentirani, slike “beštija” naziru se kroz oblike koji se stapaju sa apstraktnim. Ovaj vizuelni jezik đe se konkretan oblik pretapa u amorfne strukture nagovještava na fluidnost identiteta i percepcije. Umjetnik nam prezentuje forme koje bismo mogli interpretirati kao životinje, lica ili čak cijele pejzaže, ali ih nikada potpuno ne definiše, ostavljajući prostor za subjektivni doživljaj. Posebnu pažnju privlače pukotine i linije koje se razbijaju kroz teksturu, gotovo kao simbolični prikazi unutrašnjih lomova i rascjepa koji nas oblikuju. Slika izaziva refleksiju o načinu na koji vreme, iskustvo i emocije utiču na nas, ožiljcima koje nosimo i o tome kako oni čine kompleksan mozaik našeg bića. Ono što ovu sliku čini posebno intrigantnom jeste njen atemporalni kvalitet. Iako stvorena 1991. godine, njeni motivi i tehnike odražavaju univerzalne teme koje prevazilaze određeni istorijski trenutak. Posmatranjem, možemo osjetiti i shvatiti kako ova slika komunicira sa dubokim, arhetipskim slojevima ljudskog iskustva, postajući time relevantna i danas. U kontekstu ciklusa “Bestiarij”, ova slika djeluje kao kulminacija umjetnikovog istraživanja granica između divlje i “dresirane” prirode, između onog što je nasilno i onog što je blago u ljudskom iskustvu. U svakom slučaju, slika se postavlja kao izazov posmatraču, pozivajući na introspekciju i razmatranje kompleksnosti ljudskog stanja. Slobodan Slovinić jedan od najznačajnih stvaralaca u Crnoj Gori U zaključnom razmatranju ciklusa “Bestiarij”, suočeni smo sa dubokim umjetničkim poduhvatom koji se neustrašivo bavi unutrašnjim životom i vanjskim izrazom ljudske bestijalnosti i divljine. Umjetnikove slike nisu samo vizuelni doživljaji; one su prolaz i polazište u psihološki pejzaž, mjesto đe se susreću instinkt i intelekt, đe se sukobljavaju primitivno i civilizovano. Svaka slika je u suštini dijalog, ne samo između umjetnika i njegovog platna, već između same slike i posmatrača. Umjetnik kroz ciklus “Bestiarij” preispituje granice između stvarnosti i mašte, između unutrašnjih demona i vanjskih oblika, koristeći ulje na kartonu da stvori teksture koje su u isto vrijeme grube i nježne, svjetlost i tama. Kroz ovaj kontrast, gledalac se suočava sa sopstvenim refleksijama i sjenkama, što se može interpretirati kao poziv na introspekciju i samorazumijevanje. Svaka slika unutar ciklusa nosi sa sobom emocionalni teret i estetsku snagu, stvarajući jedinstvenu narativnu strukturu koja je složena i višeslojna. Umjetnikov izbor da ostavi određene elemente nedorečenim doprinosi otvorenom dijalogu sa posmatračem, čime se naglašava subjektivna priroda umjetničkog iskustva i tumačenja. Fragmentirane figure i oblici koje naizgled možemo prepoznati, ali koji se uvijek “izmigolje” iz jasnih definicija, izazivaju nas da se upitamo o prirodi naše percepcije i o tome šta znači “viđeti”ne samo očima, već i umom i srcem. Ciklus “Bestiarij” je testament trajanju umjetničkog izraza koji prevazilazi vrijeme i prostor. Umjetnikova djela postavljaju se kao svevremeni podsjetnik na složenost ljudskog stanja, na našu neumitnu povezanost sa prirodom i na neprekidnu borbu između naših najosnovnijih nagona i težnji ka višem smislu. Ova djela su kao pejzaži unutarnjeg kosmosa, mjesta đe se svjetlost susreće sa tamom, đe svaka linija i svaki oblik imaju svoju priču, a svaki pogled donosi novo otkriće. U svom najširem smislu, “Bestiarij” se može shvatiti kao umetnikova meditacija o životu, umjetnosti i smrti o besmrtnosti priče i prolaznosti trenutka. Ciklus je bogat, provokativan i neiscrpan u svojim mogućnostima tumačenja, stvarajući umjetničko delo koje će izazivati i inspirisati generacije posmatrača, kritičara i umjetnika. Umjetnikov doprinos nije samo u ljepoti i tehničkoj vještini njegovih djela, već u sposobnosti da probudi duboka osjećanja i misli, pružajući nam priliku da vidimo izvan granica naše uobičajene stvarnosti i da zavirimo u samu suštinu postojanja.