DRI: Neuređenost sistema finansiranja vjerskih zajednica, dok finansiranje srednjih vjerskih škola nije u skladu sa Opštim zakonom o obrazovanju i vaspitanju

Podgorica, 22. oktobar 2024. godine – Državna revizorska institucija je izvršila reviziju pravilnosti „Finansiranje vjerskih zajednica iz budžeta Crne Gore“.

U periodu 2019-2023. g. iz budžeta Crne Gore, po više osnova, uplaćeno je na račune vjerskih zajednica 8,75 mil €, i to:  za finansiranje vjerskih zajednica 1,97 mil €, za finansiranje srednjih vjerskih škola 4,9 mil € i po drugim osnovama 1,87 mil €.

Predmetna sredstva su uplaćena na račune sedamnaest vjerskih zajednica koje su upisane u  Jedinstvenu evidenciju vjerskih zajednica i dvije srednje vjerske škole (Srednja vjerske škola – Medresa “Mehmed Fatih” i Srednja vjerska škola – Gimnazija „Sveti Sava“).

Revizijom su obuhvaćeni subjekti iz čijih su budžeta, u navedenom periodu, uplaćivana sredstva na račune vjerskih zajednica i to: Ministarstvo  pravde, Ministarstvo prosvjete, nauke i inovacija, te Ministarstvo finansija, Ministarstvo za ljudska i manjinska prava, Ministarstvo kulture i medija, Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede, Ministarstvo rada i socijalnog staranja i Zavod za zapošljavanje.

Na osnovu sprovedene revizije utvrđeno je da nije uspostavljen odgovarajući normativni okvir koji reguliše finansiranje vjerskih zajednica iz budžeta Crne Gore. Postojeći normativni okvir koji je u primjeni ne obezbjeđuje u dovoljnoj mjeri predvidljivost i pravednost u regulisanoj oblasti. Finansiranje srednjih vjerskih škola vršeno je na način koji nije u skladu sa Opštim zakonom o obrazovanju i vaspitanju. Saglasno tome nadležni Kolegijum DRI u sastavu dr Branislav Radulović (Rukovodilac Kolegijuma) i dr Milan Dabović (član Kolegijuma) izrazio  je uslovno mišljenje na normativnu uređenost sistema finansiranja vjerskih zajednica i negativno mišljenje na usklađenost finansiranja srednjih vjerskih škola sa Opštim zakonom o obrazovanju i vaspitanju.

Na osnovu Zakona o pravnom položaju vjerskih zajednica i Zakona o slobodi vjeroispovijesti ili uvjerenja i pravnom položaju vjerskih zajednica finansirane su vjerske zajednice u periodu 2019-2023. g., u ukupnom iznosu od 1,97 mil €.

U periodu 2019-2020. g. vjerske zajednice su finansirane na osnovu Zakona o pravnom položaju vjerskih zajednica i Kriterijuma za dodjelu materijalne pomoći vjerskim zajednicama, koje je donijelo resorno ministarstvo, kojima je bilo uređeno da iznos odobrene materijalne pomoći po jednom opravdanom zahtjevu ne može biti veći od 5.000€, ali ne i koliko zahtjeva jednoj vjerskoj organizaciji može biti odobreno u toku godine. Opravdanost zahtjeva za dodjelu sredstava vjerskim zajednicama, razmatrala je Komisija za dodjelu materijalne pomoći imenovana od strane ministra.

U periodu 2021-2023. g. vjerske organizacije su finansirane iz budžeta Crne Gore na osnovu Zakona o slobodi vjeroispovijesti ili uvjerenja i pravnom položaju vjerskih zajednica. Iznos sredstava kojima se finansiraju vjerske zajednice određivao se na osnovu diskrecionih odluka resornog ministra, jer nijesu utvrđeni odgovarajući kriterijumi na osnovu kojih se vrši odobravanje sredstava i procjena potreba vjerskih zajednica prilikom odobravanja.

U periodu 2019 – 2023. g, na osnovu Opšteg zakona o obrazovanju i vaspitanju , iznos od 4,9 mil € isplaćen je za finansiranje srednjih vjerskih škola. Sredstva za finansiranje srednjih vjerskih škola uplaćivana su, u periodu 2019-2023. g. na osnovu zaključaka Vlade Crne Gore kojima je određena visina sredstava, što nije u skladu sa Opštim zakonom o obrazovanju i vaspitanju (čl. 138 i 139) kojim je propisano da srednje vjerske škole (koje izvode javno važeće obrazovne programe) sredstva iz budžeta stiču na osnovu ekonomske cijene koštanja obrazovanja učenika za obrazovni program, broja učenika, koeficijenta programske grupe u koju je obrazovni program razvrstan i drugih kriterijuma karakterističnih za obrazovni program, ustanovu i određeno područje.

U periodu 2019 – 2023. g., na račune vjerskih zajednica uplaćeno je 1,87 mil € po više različitih osnova (Zakon o kulturi, Ugovor o grantu za prenos EU sredstava, Odluke Vlade – Komisije za raspodjelu dijela sredstava budžetske rezerve i Komisije za procjenu šteta od elementarnih nepogoda, Zakon o posredovanju pri zapošljavanju i pravima za vrijeme nezaposlenosti i dr.).

Saglasno sprovedenoj reviziji i utvrđenom činjeničnom stanju nadležni Kolegijum DRI izradio je preporuke tako da je Ministarstvu pravde  preporučeno da inicira donošenje normativnog okvira kojim će se regulisati finansiranje vjerskih zajednica iz budžeta Crne Gore, a posebno u dijelu propisivanja kriterijuma za odobravanje i procjenu potreba vjerskih zajednica prilikom odobravanja sredstava, kao i način praćenja i izvještavanja o namjenskoj upotrebi javnih sredstava za finansiranje vjerskih zajednica. Ministarstvu pravde je preporučeno i da inicira, kod Ministarstva finansija,  izmjene Pravilnika o jedinstvenoj klasifikaciji računa za budžet i budžete opštine kako bi se jasno uredilo na kojem računu se evidentiraju izdaci za finansiranje vjerskih zajednica.

Nadležni Kolegijum DRI preporučio je Ministarstvu prosvjete, nauke i inovacija da finansiranje vjerskih srednjih škola vrši u skladu sa čl. 138 i 139 Opšteg zakona o obrazovanju i vaspitanju.

Konačni Izvještaj o  reviziji pravilnosti „Finansiranje vjerskih zajednica iz budžeta Crne Gore“ je dostupan zainteresovanim stranama na zvaničnoj internet stranici DRI.

Izvještaj o reviziji pravilnosti Finansiranje vjerskih zajednica iz budžeta Crne Gore