Deinstitucionalizacija i psihijatrija u zajednici

U Baru ovih dana održan je seminar na temu “Deinstitucionalizacija i psihijatrija u zajednici”, čiji je organizator bila Specijalna bolnica za psihijatriju “Dobrota“ iz Kotora.

Seminar je pripremljen u saradnji sa Centarima za mentalno zdravlje iz Trsta i Udina, sa kojima je saradnja uspostavljena još prije tri godine.

Glavni cilj seminara bila je razmjena iskustva, analiziranje čuvenog “tršćanskog” modela deinstitucionalne psihijatrije i mogućnost njegove primjene u našim uslovima, kroz razvoj psihijatrije u zajednici.

Seminar je otvorio doc. dr sc. Dragan Čabarkapa, direktor Specijalne bolnice za psihijatriju u Kotoru na temu: “Deinstitucionalizacija kao ohrabrenje u unapređenju razvoja mentalnog zdravlja”.

Predavači na okruglom stolu bili su i ljekari specijalisti psihijatri iz Italije, i to: prim. dr Renzo Bonn, rukovodilac Centra za mentalno zdravlje u Udinama, koji je izložio predavanje na temu: “Proces deinstitucionalizacije u Italiji, od Basaglie do danas”,  dr Stana Stanić, iz Centra za mentalno zdravlje u Trstu, i med. tehničar Roberto Sou, takođe iz Centra za mentalno zdravlje Trst, koji su govorili na temu “Prezentacija Odsjeka za mentalno zdravlje u Trstu, deinstitucionalizacija i razvoj službi u zajednici”.

Učesnici okruglog stola bili su i predavači iz Crne Gore, i to: dr Borislav Mitrić, psihijatar sa temom: “Razvoj psihijatrije u zajednici u Crnoj Gori”, dr Marina Roganović, neuropsihijatar, na temu: “Gdje smo danas- liječenje u psihijatrijskoj bolnici i postojeći vanbolnički tretmani u Crnoj Gori”, dr Jovo Đedović, psihijatar, koji je izložio temu: “Naša iskustva u sprovođenju asertivnog tretmana u zajednici”, a o modelima rada i iskustvom Kancelarije za prevenciju narkomanije u Kotoru, govorila je Slađana Mijanović, dipl sociolog.

Program seminara je bio otvorenog karaktera, što su maksimalno iskoristili za aktivno učešće svi ostali učesnici, među kojima su bili predstavnici: Centara za socijalni rad i Centara za mentalno zdravlje iz cijele Crne Gore, Doma starih Risan, JU Komanski most, JU Kakaricka gora, JU Resursni centar “1 jun”, Specijalne psihijatrijske bolnice Kotor, NVO sektora i dr.

Seminar je bio edukovan i za menadžere iz oblasti zdravstva, NVO i civilni sektor, zaposlene iz organa uprave koji se bave poslovima zdravlja, rada i socijalnog staranja, pravde, unutrašnjih poslova, zapošljavanja, ljudskih prava i sloboda i drugih djelatnosti.

Razvoj koncepta psihijatrije u zajednici i destigmatizacija osoba sa mentalnim problemima je veliki izazov i ogroman zadatak za Crnu Goru, a unapređenje postojećih službi i kvaliteta usluga pruženih u oblasti mentalnog zdravlja je jedan od prioriteta Vlade Crne Gore i Ministarstva zdravlja.

Iskustvo i praksa iz Trsta mogu doprinijeti na tom putu, njhov model deinstitucionalizacije, koji je mukotrpno sprovođen 20 godina, kroz reformu, čiji je tvorac bio poznati reformator psihijatar Franco Basaglia, daju veliko ohrabrenje da je i u našim uslovima moguće postići slično.

Zaštita mentalnog zdravlja i reforma službi mentalnog zdravlja zahtjevaju razvijanje partnerstva i intersektorsku saradnju civilnog društva, obrazovnog sistema, različitih ministarstava i medija, na tom putu Specijalna psihijatrijska bolnica Kotor, može biti prekretnica i doživjeti transformaciju  kao bolnica San Giovanni u Trstu, čime bi uspostavila savremeniji i još humaniji model rada.

Otvaranje “sudske bolnice” u Crnoj Gori i rješavanje “socijalnih pacijenata”, a posebno razvoj komunalne psihijatrije, su težište rada menadžmenta Specijalne psihijatrijske bolnice u Kotoru, što je naišlo na opštu podršku učesnika skupa.

Ono što je kratkoročno moguće uraditi je: integrisati psihijatrijsku službu i ostali zdravstveni sistem, a težište staviti na primarnu zdravstvenu zaštitu – edukovati timove izabranih doktora, timove HMP i razviti timove za terenski rad pri Centrima za mentalno zdravlje u najkraćem roku.