Biserko za Portal ETV: Vlast u Crnoj Gori podsjeća na Vučićev režim

Predsjednica Helsinškog odbora za ljudska prava u Srbiji Sonja Biserko u razgovoru za Portal ETV jasno poručuje – današnja vlast u Crnoj Gori, iako u manjoj mjeri, podsjeća na režim u Beogradu.

– Ta vlast, međutim, ne posjeduje ni znanje ni političko iskustvo potrebno da se suprotstavi uticaju Beograda. Za razliku od nje, DPS je, uprkos brojnim manama, jasno razumio političke ambicije Beograda i znao kako im se efikasno oduprijeti – ističe Biserko.

Sagovornica Portala ETV tvrdi da je, u gotovo nemogućim uslovima i uz protivljenje međunarodne zajednice, DPS postigao istorijske rezultate: obezbijedio nezavisnost Crne Gore, članstvo u NATO-u (uprkos pokušaju ruskog državnog udara), priznao Kosovo i genocid u Srebrenici, te otvorio put regionalnoj normalizaciji odnosa.

– To je nasljeđe se ne može podcjenjivati – navodi ona.

Put DPS-a

Biserko smatra da je DPS prošao put od partije koja je godinama bila na vlasti u modernu stranku sposobnu za političku borbu u novim okolnostima. Nedovoljno je, kako dodaje, sarađivao sa nekim društvenim akterima poput civilnog sektora i medija, što mu danas otežava povratak povjerenja.

– Normalno je da posle dugotrajne vladavine dođe do perioda političke krize i preispitivanja, ali to ne znači da DPS neće ponovo zauzeti mjesto koje mu pripada kao najjačoj, jedinoj državotvornoj i najkonzistentnije prozapadnoj partiji u Crnoj Gori – poručuje Biserko.

Zanimljivo je, međutim, kaže, da se zahtjevi za reformama, iznutra i spolja, gotovo isključivo odnose na DPS, a ne i na partije koje u kontinuitetu baštine politiku Slobodana Miloševića, koja je formalno poražena 5. oktobra 2000.

Studentski protesti pokrenuli građansku pobunu

Biserko se, odgovarajući na pitanje Portala ETV da li je vlast Aleksandra Vučića u Srbiji na izdisaju, kazala da su studentski protesti pokrenuli opštu građansku pobunu koja traje više od šest meseci.

– Iako je to za mnoge bilo iznenađenje, jasno je da je tome prethodio proces koji su obilježile manje, ali značajne pobune – počev od protesta tokom pandemije, slučajeva Ribnikar i Mladenovac, pa do dešavanja u Novom Sadu. Sve to ukazuje na duboku strukturnu krizu u Srbiji, prije svega ekonomsku i socijalnu. Društvo je zahvatilo intenzivno raslojavanje koje pogađa ne samo najsiromašnije slojeve, već i srednju klasu – navodi sagovornica Portala ETV.

Prema njenim riječima, brojne afere – od infrastrukturnih, građevinskih do onih povezanih sa pranjem novca – kulminirale su incidentom sa urušavanjem nadstrešnice na željezničkoj stanici u Novom Sadu, simbolično razotkrivajući stanje u državi.

– Protesti su postepeno otvarali ključna društvena pitanja i ogolili vlast Aleksandra Vučića, delegitimizujući ga na unutrašnjem planu i postepeno narušavajući njegov međunarodni položaj. Koliko dugo će njegova vlast još potrajati zavisi od načina na koji će se organizovati mirna tranzicija vlasti – smatra Biserko.

Vučićeve taktike nijesu uspjele

Podvlači da je Vučić pokušao sve moguće taktike da neutrališe studentski protest, računajući na njihovo zamaranje, ali nije uspio. Odbija zahtjev za prijevremenim izborima, iako ih je prije samo nekoliko mjeseci sam nudio, očigledno procjenjujući da sada ne bi ostvario povoljan rezultat.

– Važno je razumjeti da je ovo tek početak procesa koji će potrajati, ali bez mogućnosti povratka na staro. Četiri decenije toksične propagande i laži tek treba dekonstruktovati – ističe ona.

Biserko nema dilemu – oslabljeni Vučić, kako na unutrašnjem tako i na spoljnopolitičkom planu, imaće neminovne posledice i na region – nadamo se, pozitivne. Pojačana aktivnost EU i NATO usmjerena je ka stabilizaciji regiona koji se nalazi na kritičnoj tački.

Odgovarajući na pitanje Portala ETV da li će srpski predsjednik prije eventualnog odlaska sa vlasti pokušati da destabilizuje Crnu Goru i region, Biserko konstatuje da je Vučić već pokušao da krizu „izveze“ u Republiku Srpsku, dramatizujući presudu Miloradu Dodiku i insistirajući na ugroženosti Srba u cijelom regionu.

– Taj pokušaj nije uspio, a u međuvremenu su se aktivirali međunarodni akteri. Kada je riječ o Crnoj Gori, Beograd ima snažan uticaj preko srpskih partija, medija, Srpske pravoslavne crkve i bezbjednosnih službi. Nažalost, crnogorsko rukovodstvo pokazuje ranjivost na te uticaje i nedostatak kapaciteta da im se suprotstavi – kaže ona.

EU kao štit

Ipak, dodaje, Evropska unija prognozira da će Crna Gora i Albanija do 2030. postati članice EU, što je odluka vođena strateškim razlozima.

– S obzirom na autoritarnu prirodu regionalnih lidera, EU ostaje jedini okvir koji može da omogući istinske reforme i evropeizaciju iznutra. Za to su neophodni dublji i efikasniji mehanizmi nadgledanja reformi u svakoj novoj članici. Zemlje Zapadnog Balkana, bez obzira na finansijsku podršku EU, nemaju ni kapacitete ni političku volju da same sprovedu reforme – kazala je Biserko u razgovoru za Portal ETV.